Managers scheppen orde, zij zorgen voor richting en structuur in de organisatie, maken plannen en proberen werkprocessen te beheersen en de medewerkers in het gelid te houden. Zij stellen alles in het werk om chaos te voorkomen: een toestand van volledige verwarring en wanorde. En dan verschijnt er een boek met als ondertitel ‘Waarom elk bedrijf beter wordt van een beetje chaos.’ Wat moeten zij daar nu mee?

In d

Duits onderzoek laat zien dat in Europese organisaties 40 tot 60% van de menselijke energie weg lekt. In Nederland gaat gemiddeld 51% van de energie in organisaties verloren. Al dit energieverlies heeft destructieve gevolgen voor de prestaties van organisaties. Het is dus hoognodig om mensen, teams en organisaties een energiestoot te geven. Daar gaat het nieuwe boek van Hans van der Loo, 'Energy Boost', over.

Leidinggevenden besteden wel 75% tot 80% van hun tijd aan communicatie. Gek eigenlijk dat er dan nauwelijks boeken over geschreven zijn. Conny de Laat en Erik Reijnders brengen daar met hun ‘Communicatief leiderschap’ verandering in.

Identiteit gaat vooral over de overtuigingen van organisatieleden met betrekking tot de kernkarakteristieken van hun organisatie, schrijft Tibor van Bekkum in 'Bouwen aan organisatie identiteit'. Dit bevat veel informatie over het fenomeen identiteit, maar blijft vooral een tamelijk analytische verhandeling.

De huidige management- en organisatiepraktijk werkt met aannames over hoe organisaties functioneren en veranderen. Aannames bovendien, die meestal impliciet blijven, maar wel veel invloed hebben op hoe we tegen onze eigen organisatiewerkelijkheid aankijken en onze ervaringen interpreteren. Hoogleraar Thijs Homan herkent de populaire gangbare managementverhalen met hun aannames en modellen in de dagelijkse praktijk echter nauwelijks. Reden voor hem om dan maar eens uit te werken hoe de organisatiewereld echt functioneert. Dit resulteerde in 'Het et-cetera-principe'.

Economie als wiskundige efficiencybenadering heeft ons een enorme welvaart gebracht. Maar door jarenlang uitsluitend technocratisch te focussen op cijfers en efficiency zijn we ook in een diepe economische crisis terecht gekomen. Reden voor de Tsjechische econoom Tomáš Sedlácek om een breder kleurenpalet van zijn vakgebied te schetsen dan slechts zwart en wit.

Sommige studieboeken beschrijven strategisch management als een rationeel, formeel en geordend proces. Deze simplistische, economische benadering oogst inmiddels echter veel kritiek. Het strategisch managementproces is veel rommeliger door politiek, cultuur, interpretatieverschillen en de invloed van emoties. Organisatiedynamiek gaat over bewegende patronen in de tijd die te vinden zijn in de interactie tussen de mensen die samen de organisatie vormen. Bijvoorbeeld regelmatige patronen van afhankelijkheid en conformiteit of onafhankelijke patronen van agressie en niet naleven.

Zingeving krijgt in organisaties niet de aandacht en verzorging die zij nodig heeft. Stelt iemand in een formele situatie de vraag waarom we iets doen of willen, dan wordt hij meestal afgeserveerd met de opmerking dat het wel goed komt, dat het iets is voor later.

Oerganisatie staat voor het idee dat we alle vormen van organisatie kunnen begrijpen door naar de kleinste eenheden en hun samenspel te kijken. Die kleinste bouwstenen zijn door en door egoïstisch, maar kunnen toch tot intrigerende vormen van samenwerking komen. Zo ontstaan de meest complexe vormen van biologische, ecologische, psychologische, economische en technologische oerganisatie.

Organisaties krijgen te maken met steeds complexere vraagstukken. Zij vragen om een aanpak die rekening houdt met verschillende belangen en die kan verbinden. Vraagstukken komen steeds vaker en sneller op en ook de samenwerkingsverbanden wisselen telkens.

Met ruim veertig jaar communicatie op de teller heeft communicatietsaar Ben Warner een buitengewoon communicatieboek geschreven. Hij noemt het zelf een empiriografie omdat het bestaat uit een verzameling van ervaringen, meningen en overpeinzingen uit zijn eigen loopbaan. De empirie van de auteur Warner dus, die vanuit zijn persoonlijke cooling down ook nog graag een blik op de toekomst werpt. Hij was directeur Communicatie van de Gasunie en jarenlang actief in de beroepsverenigingen en het communicatieonderwijs. Degenen die les of college van hem hebben gehad, kennen zijn betrokkenheid en bevlogenheid en die spatten ook van iedere pagina in zijn nieuwe boek Communicatie.

Strategie is net zo'n containerbegrip als communicatie. Daarom wordt ook het begrip strategisch te pas en te onpas gebruikt, zowel binnen als buiten ons vakgebied. Over strategie is volop literatuur beschikbaar en ook over strategische communicatie is genoeg geschreven. Communicatiestrategieën zelf komen echter nauwelijks aan bod. Wil Michels schreef om die reden een boek over welke communicatiestrategieën er zijn en wanneer en hoe je die kunt inzetten.

Beproefde manieren van organiseren, managen en ook communiceren blijken steeds vaker niet goed meer te werken. Enkelvoudige en lineaire manieren van denken en werken schieten tekort in het huidige organisatieleven, al blijven hele volksstammen nog altijd beweren dat alles goed gaat.

Van alle veranderingsprocessen slaagt slechts een derde. Dat geldt tenminste voor processen die vanuit een ontwerpbenadering worden uitgevoerd en dat zijn de meeste. Ruim een zesde van de veranderprocessen verloopt via een ontwikkelaanpak. Daarvan slaagt in Nederland twee derde. Over hoe dat binnen de overheid zit, daar zijn geen cijfers over bekend.

Over storytelling is de afgelopen jaren het nodige aan boeken verschenen in Nederland. Die richten zich eigenlijk uitsluitend op storytelling als instrument voor externe communicatie. De rol en het belang van verhalen bij organisatieverandering wordt wel erkend, maar hoe je die rol gericht, systematisch en methodisch invult, daarover zwijgt de vakliteratuur. 'Storypower' van Annet Scheringa moet daar verandering in brengen.

Tweederde van alle verandertrajecten binnen organisaties slaagt niet. Daar liggen twee misvattingen aan ten grondslag.

Gedoe komt er toch, en wel bij iedere verandering. Swieringa en Jansen stelden in 2005 al een aantal klassieke wijsheden over organisatieverandering aan de kaak.

Veel organisaties hebben moeite zich aan te passen aan de veranderende omgeving om hen heen. Zij blijven liever doen wat zij altijd al deden, bang om te verliezen wat zij eerder opgebouwd hebben. Menno Lantings derde boek gaat over veranderen, het doorbreken van die catastrofale leercyclus en over het vinden van nieuwe en effectievere manieren van samenwerken, leidingeven en experimenteren om zo als organisatie en als professional slimmer te worden.

We hebben veel aan Frederick Taylor en zijn 'Principles of Scientific Management' te danken. De afgelopen honderd jaar zijn bijna alle organisaties met zijn gedachtegoed aan de slag gegaan en in grote delen van de wereld heeft dat geleid tot een enorme welvaart.