Hans Peter King heeft vijftien jaar lang managers over de vloer gekregen, als psychotherapeut, coach en trainer. Hoewel hij als therapeut gewend was hun problemen intrapsychisch - dus innerlijk en in de relatie van de persoon tot zichzelf - aan te pakken, kwam hij er met de jaren achter dat veel van de problemen van managers voortkwamen uit de grotere context van de organisatie. Met andere woorden: uit het netwerk aan machtsrelaties waarin ze zich bevonden.
Het bracht hem tot de ontwikkeling van een nieuw managementmodel: de McManager. Een model waarin de formele drieledigheid van leiding, management en werkvloer niet meer als een piramide is af te beelden, maar als een sandwich, opgebouwd uit gelijkwaardige delen. Boven het ‘broodje leiding’, in het midden het management (de hamburger), en onder het ‘broodje werkvloer’.
Waar het King vooral om te doen is, is het doorbreken van het taboe op de machtsongelijkheid die hiërarchische organisaties nu eenmaal kenmerkt. Hoe vrij we ook zijn, en hoe verantwoordelijk ook voor ons eigen lot, niemand die opereert in een organisatie kan zich onttrekken aan het feit dat hij een onderlinge afhankelijkheidsrelatie heeft met anderen, en dat er machtsverschillen zijn. In Kings woorden: ‘Als we allemaal leiderschap moeten ontwikkelen, hoe zit het dan eigenlijk met goed volgerschap?’
Interessant aan King is zijn omgang met wat hij noemt het egotijdperk. Hij zegt daar het volgende over: ‘Ik heb als coach en trainer jarenlang meegewerkt aan het verleggen van de aandacht van abstracte organisatiekunde naar de persoon en zijn innerlijke en relationele dynamiek. (…) Het individuele potentieel aan eigenwaarde, zelfsturing, bewustzijn en verantwoordelijkheid voor eigen leven en werken is met het egotijdperk en de persoonsgerichtheid tot ontwikkeling gekomen.’
Maar daarmee is al het goede over het egotijdperk in zijn ogen wel gezegd, want ‘de egocultuur is hyper- autoriteitsgevoelig geworden: iedereen wil eigenlijk alles zelf weten, zelf kunnen en zelf beslissen. Macht wordt niet meer geduld en afhankelijkheid is taboe. Luisteren, gehoorzamen, kortom goed "volgerschap" is nog sterk belast met de recente geschiedenis van destructief leiderschap en slaafse overgave.’
Ergo: het egotijdperk is doorgeschoten volgens King. En het is tijd voor een ‘back-to-basics’ benadering van leidinggeven, samenwerking en communicatie. Een benadering die hij in 300 prima lezende pagina’s op duidelijke maar pragmatische wijze vormgeeft.
Het zou makkelijk zijn dit boek af te serveren als een product van het tijdperk-Balkenende, dat ruikt naar spruitjes en het verzuilde zwart-wit amusement van de jaren vijftig. Maar daarmee doe je Kings betoog tekort. Inderdaad past het in de discussie over normen en waarden die ooit door JPB werd opgestart. Maar het mist de bekrompen CDA-toon die bij de gemiddelde vrijdenker de haren overeind doen staan en is een serieuze bijdrage om het functioneren van Nederlandse organisaties verder te verbeteren.
Onder consultants en trainers is het probleem van leidinggevenden die hun ‘ruimte’ of macht niet durven te nemen bijvoorbeeld al jaren bekend. Het wemelt van de middenmanagers in ons land die - gezicht in een geforceerde grijns geplooid - doodsbenauwd zijn hun oh zo mondige medewerkers de waarheid te vertellen, of hun superieuren te wijzen op de ongewenste consequenties van hun directieven. Voor ze het door hebben, gaan ze ‘gesandwiched’ door het leven. McManager kan ze helpen om van die benauwde sandwich weer een stevige hamburger te maken.
