Van unitmanagement naar multidimensionale organisaties + audio-cd

De al enige tijd gesignaleerde problemen met het unitmodel zijn voor Strikwerda aanleiding om te onderzoeken of ondernemingen hiervoor een strategische oplossing hebben gevonden. Zich realiserend dat een geijkte vraagstelling niet zal werken, ontwikkelt hij een ander onderzoekskader zodat respondenten en geïnterviewden niet in clichés vervallen. Het onderzoeksresultaat is verrassend. Op zoek naar praktische oplossingen heeft een aantal grote bedrijven het concept van de multidimensionale organisatie vormgegeven. Aan de hand van een aantal cases licht Strikwerda het model toe en werkt het theoretisch verder uit. Een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van de multidimensionale organisatie is de sterke daling van de kosten van informatie. De Raad van Bestuur kwam door ICT-integratie 'in control' over de bedrijfskennis, waardoor de kennisasymmetrie tussen bestuur en unitmanager verdween en de invloed van de laatste verminderde. Een tweede oorzaak is de opkomst van hoger opgeleide medewerkers die niet meer eenzijdig op status en positie gefocust zijn, maar op samenwerking en het leveren van zinvolle bijdrage. Het uitdragen van een corporate visie door een charismatisch top management sluit daar op aan. Deze nieuwe managers halen hun zelfwaardering niet meer uit hun positie in het arbeidsproces, maar uit het geheel van hun sociale omgeving. Zij zijn binnen de context van de onderneming niet alleen gericht op de markt en de klant als profit centre, maar proberen door overtuiging van en samenwerking met collega's hun interne doelen te bereiken. Op basis van visie, vertrouwen, samenwerking en de centralisatie van de controle over ICT heeft het corporate management de controle weer herwonnen door niet meer uitsluitend te sturen op óf productie- óf regio-units, maar op beiden en op nog andere dimensies. Het multidimensionale model wordt gepositioneerd als een nieuw paradigma voor organisaties van de derde industriële revolutie, de kennisrevolutie, met de hoopvolle verwachting dat de lifecycle van het model even lang zal zijn als die van het unitmodel. Daarin schiet Strikwerda te veel door. Zijn bevindingen zijn gebaseerd op de antwoorden van organisaties op een veranderde wereld in de afgelopen twintig jaar. De huidige situatie is daar het resultaat van, maar een uitspraak over de toekomst is weinig zinvol, want de kennisrevolutie is nog in volle gang. Ten tweede blijft het onderzoek binnen het eigen organisatiekundige domein en dus beperkt in reikwijdte. De auteur geeft veranderende marktomstandigheden en sociaal-psychologische attitudes als oorzaken aan, maar werkt die niet genoeg uit. In tegenstelling tot de locatiegebonden productie van fysieke goederen in de eerste en tweede industriële revoluties, is de kennisrevolutie op communicatie, kennisdeling en netwerken georiënteerd. In mijn optiek heeft de agrarische revolutie ooit de man de macht over de productiemiddelen gegeven en de vrouw ondergeschikt gemaakt. Dat vertaalt zich in op mannenwaarden gebaseerde organisaties. Niet voor niets hebben unitorganisaties een structuur die veel lijkt op de militaire organisatievormen tijdens de agrarische periode. Het multidimensionale organisatiemodel lijkt mij slechts een complexere variant daarvan en een kort leven beschoren, want de eigenschappen, nodig in een kenniseconomie, zijn per definitie die waar vrouwen een evolutionaire voorsprong op mannen hebben. Het boek is een prachtige analyse van de 'struggle for life' van organisaties in een wereld van flinke paradigmaverschuivingen. (Interim) Managers moeten het daarom zeker lezen om te begrijpen hoe organisaties veranderen. Bij een volgende editie is wel een strenge tekstredactie nodig, want het boek bevat behoorlijk wat taal- en stijlfouten.