Op zoek naar stabiliteit

INLEIDING
Terugblik op turbulente jaren 9
Stand van onderzoek 13
Onderzoeksvragen, opbouw en bronnen 15

– 1 –
Nederland 1945-2002: periodisering en politiek-culturele ontwikkelingen
Wederopbouw en pacificatiedemocratie (1945-1965/67) 19
Ontzuiling, protest, vernieuwing en polarisatie (1965/67-1982) 21
Pragmatisme en zakelijkheid zonder verzuiling (1982-2002) 28
Continuïteit en heroriëntatie in de buitenlandse politiek 42

– 2 –
Het lange jaar 2002
De revolte van Pim Fortuyn 48
Een electorale cesuur 68
Balkenende i: de onvermijdelijkheid van een instabiel kabinet 75
Einde na 87 dagen 82
Op weg naar de verkiezingen van januari 2003 88
De kwestie-Irak en de kabinetsformatie 95
Prinses Margarita 97
Breuk CDA/PvdA en totstandkoming Balkenende II 101

– 3 –
Kiezers in beweging en politieke turbulenties,
2003-2010
Electorale ontwikkelingen en vertrouwen in de democratie 110
Een nieuwe schok: de moord op Theo van Gogh 122
Onrust in de VVD en D66 (2004-2006/2007) 133
Het paspoort van Ayaan Hirsi Ali en de val van Balkenende II 143
Terugblikken op Balkenende ii en doorstart naar Balkenende III 157
De verkiezingen van november 2006 161
Intermezzo: opnieuw crisis rond Rita Verdonk 169
Een nieuw perspectief? De formatie van Balkenende IV 173
Geslaagd crisismanagement rond Wilders’ film Fitna (2007-2008) 177
Afscheid van Balkenende: de verkiezingen van 2010 196

– 4 –
Op zoek naar maatschappelijke samenhang en nieuw vertrouwen
Moeizame zoektocht naar verbindende waarden en normen (2002-2007) 206
Voortzetting onder Balkenende iv: Handvest Verantwoordelijk Burgerschap 221
Democratische vernieuwing versus ‘oude politiek’ 228
Kiesstelsel in discussie: een lange voorgeschiedenis 230
Opnieuw een mislukte hervormingspoging (2002-2006) 234
De strijd om de gekozen burgemeester en het aftreden van Thom de Graaf (2005) 239
Bestuurlijke vernieuwing onder Alexander Pechtold en Atzo Nicolaï 262
De verdwenen prioriteit van de democratische vernieuwing (2007-2010) 269

– 5 –
Onvrede en ongeduld – beschouwingen over het integratiebeleid door Markus Wilp
Voorgeschiedenis 276
Pim Fortuyn en het kabinet-Balkenende i 279
Een commissie met een lastige opdracht 282
Heroriëntatie in het integratiebeleid 286
Grote verwachtingen, teleurstellende resultaten: inburgering 287
Burgerschap als thema op school 292
Discussies over identiteit 295
Tot mislukken gedoemd: de korte ambtsperiode van Ella Vogelaar 298
Nieuwe wegen in de integratiepolitiek in de jaren 2002-2010? 303

– 6 –
Het zuur, het zoet en de economie door Kees van Paridon
Ontwikkelingen tijdens de jaren 2002-2010 in vergelijkend perspectief 312
Financieel en economisch beleid 320
Beleidsthema’s uitgediept 329
Balkenende ii: een productief kabinet, maar ook economisch geslaagd? 340
Stilstand in het ontslagrecht 342
De financieel-economische crisis 344
De economie onder Balkenende 2002-2010: anders en beter? 351

– 7 –
Botsende perspectieven in de buitenlandse politiek
Reuring over Europa 356
Het referendum over het Europees Grondwettelijk Verdrag (2005) 368
Nederland en het Verdrag van Lissabon (2007) 396
De omstreden politieke steun aan de inval in Irak van 2003 400
‘Irak’ – een blijvend strijdthema (2003-2010) 406
De Nederlandse inzet in Afghanistan (2002-2010) 419
Continuïteit in de buitenlandse politiek 440

SLOTBESCHOUWING 445
Verantwoording 459
Lijst van figuren 461
Noten 462
Bronnen en literatuur 523
Personenregister 532