Probleemgestuurd leren

Woord vooraf 5

1 Kenmerken van probleemgestuurd onderwijs 9
1.1 Inleiding 9
1.2 Wat is leren? 13
1.3 Leren van en met elkaar 14
1.4 Wat weten we van de effectiviteit van probleemgestuurd onderwijs? 15
1.5 Probleemgestuurd onderwijs in een elektronische leeromgeving 17
1.6 Vaardigheden in probleemgestuurd onderwijs 17
Referenties 18

2 Probleemgestuurd leren 21
2.1 Inleiding 21
2.2 Het verklaringsprobleem 22
2.3 Werken aan problemen: de zevensprong 23
2.4 Het strategieprobleem 43
2.5 Het dilemmaprobleem 44
2.6 Combinaties van problemen 47
2.7 Opdrachten die een andere ‘output’ vereisen 49
2.8 Leren en probleemgestuurd leren 50

3 Werken in de onderwijsgroep 53
3.1 Inleiding 53
3.2 Waarom onderwijs in kleine groepen? 55
3.3 Enige elementaire kenmerken van communicatie 56
3.4 Samenwerkend leren in een onderwijsgroep 60
3.5 Omgaan met cultuurverschillen in een onderwijsgroep 62
3.6 Formele rollen in een onderwijsgroep 65
3.7 Informele rollen in een onderwijsgroep 70

4 Zelfstudie en zelfstandig leren 73
4.1 Inleiding 73
4.2 Het selecteren van studiebronnen 75
4.3 Het bestuderen van studieteksten 76
4.4 Het maken van aantekeningen en schema’s 78
4.5 Studieteksten in een vreemde taal 81
4.6 Studiedocumentatie 82
4.7 Timemanagement 83
4.8 Tentamens, examens en studiepunten 86
4.9 Het lukt me niet 87
4.10 Leren leren 88

5 Vaardigheden voor de onderwijsgroep 91
5.1 Inleiding 91
5.2 Starten van een nieuwe onderwijsgroep 92
5.3 Actief luisteren 94
5.4 Informatie geven en vragen 96
5.5 Samenvatten 99
5.6 Notuleren 101
5.7 Evalueren 103
5.8 Feedback geven en ontvangen 105
5.9 Afronding 112
Appendix hoofdstuk 5: Instrumenten om het functioneren van een groepslid in een onderwijsgroep te verbeteren 113
• Observatieformulier groepslid 113
• Evaluatieve vragenlijst ‘Functioneren onderwijsgroep’ 114
• Checklist ‘Vaardigheden van onderwijsgroepsleden’ 115

6 Vaardigheden van de gespreksleider van een onderwijsgroep 119
6.1 Inleiding 119
6.2 De voorbereiding van een bijeenkomst door de gespreksleider 121
6.3 Vaardigheden tijdens de nabespreking van problemen 122
6.4 Vaardigheden tijdens de voorbespreking van problemen 126
6.5 Vaardigheden om de samenwerking tussen de groepsleden te bevorderen 127
6.6 Afronding 130
Appendix hoofdstuk 6: Instrumenten om het functioneren van een gespreksleider van een onderwijsgroep te verbeteren 132
• Evaluatieve vragenlijst ‘Functioneren gespreksleider’ 132
• Observatieformulier ‘Functioneren gespreksleider tijdens de voorbespreking’ 133
• Observatieformulier ‘Functioneren gespreksleider tijdens de nabespreking’ 134
• Checklist ‘Vaardigheden voor de gespreksleider’ 136

7 Variaties binnen probleemgestuurd onderwijs 139
7.1 Inleiding 139
7.2 Variaties in de fase van de voorbespreking van een probleem 140
7.3 Variaties in de taakverdeling tijdens de fase van zelfstudie 141
7.4 Variaties in de fase van de nabespreking van een probleem 142
7.5 Andere vormen van probleemgestuurd onderwijs 142
7.6 Slotwoord 146

Aanbevolen literatuur 147
Geraadpleegde literatuur 148
Register 149