Het is met creativiteit eigenlijk net als met het weer: er wordt veel over geklaagd, en eigenlijk is het nooit goed. Maar net zo goed als dat het in ons land minder vaak regent dan het gekanker zou doen vermoeden, valt het ook reuze mee met het Hollandse innovatievermogen. Denk aan kunstgras, Senseo en Tomtom, om maar enkele in het oog springende voorbeelden van recente Nederlandse vindingen te noemen. Of om met Balkenende, de voorzitter van het Innovatieplatform, te spreken: ‘Laten we blij zijn met elkaar.’
Maar het kan natuurlijk altijd beter. En bovendien hebben sommige organisaties wel degelijk een groot probleem met creativiteit (of innovatie, een woord dat de auteurs van het boek Oh, wat zijn we creatief! wijselijk vermijden). Het gaat dan vooral om organisaties die strak worden aangestuurd, waar de spreadsheet heerst en waar de hoge rendementseisen alle ruimte voor vernieuwing bij voorbaat doodslaat. Als het boek Oh, wat zijn we creatief! en het daaraan ten grondslag liggende creativiteitsonderzoek één ding duidelijk maakt, dan is het wel de spagaat waar dergelijke bedrijven in zitten. De auteurs, consultant Peter ten Hoopen en FD-journalist Marleen Janssen Groesbeek, noemen het zelfs de bedrijfsparadox van de 21ste eeuw: ‘Terwijl ondernemingen om te overleven [...] steeds creatiever en innovatiever moeten worden, is de controle op de onderneming en haar mensen [...] alleen maar groter geworden. Creativiteit kan alleen maar gedijen in een vrije, soms wat chaotische omgeving waar mensen dingen laten gebeuren, maar dat mogen ondernemingen [...] allang niet meer.’
De vraag is natuurlijk of die ondernemingen een probleem hebben met creativiteit of met hun besturingsmodel. Eigenlijk is het gewoon ‘eigen schuld, dikke bult’. Moet je maar niet zo stom zijn om je uit te leveren aan het grote geld van de aandelenmarkten en de adviezen van duurbetaalde adviseurs. Leuk voor de portemonnee, maar dodelijk voor de creativiteit (die goed gevulde portemonnee trouwens ook). De les die uit het boek opstijgt, is dus eigenlijk een heel eenvoudige en ook niet nieuw: stop met die onzin, en ga weer wat leuks doen! Binnen de muren van die onderneming gaat dat je niet lukken, dus begin voor jezelf of ga aan de slag bij een kleine, creatieve club. Dat wist u natuurlijk al lang, maar ja, sommige boodschappen moeten blijkbaar vaak herhaald worden om tot onze botte hersens door te dringen. Als dit boek, en vooral de interviews en columns over creativiteit daartoe bijdragen, is de missie zeker geslaagd. En nou ophouden met klagen, laten we blij zijn met elkaar!
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
