Samenleven door middel van de Sociocratische kringorganisatie bevat een theoretische en praktische benadering van besluitvorming in organisatie en maatschappij. Wie is er momenteel niet op zoek naar een goede balans van hiërarchie en zelfsturing van individuen en optimale samenwerking en communicatie tussen hen?
Van een bekend leiderschapscentrum krijg ik een inspirerende mail met 11 tips om de samenwerking te verbeteren. In de zorg wordt aan crew resource management gedaan om gebruik te maken van de kennis en kunde van elk lid van de crew, communicatie is hierbij het sleutelwoord. Menselijke factoren hebben een belangrijke invloed op de veiligheidscultuur op een medische afdeling blijkt uit onderzoek van Haerkens (2017). Goede samenwerking vermindert incidenten.
Zoals er nu kruisbestuivingen zijn tussen vliegveiligheid en zorgveiligheid, waren die er in de jaren ’70 tussen de elektrotechniek en een manier van ‘samenwerkende’ besluitvorming: de sociocratie. De grondlegger en destijds directeur van Endenburg Electrotechniek Gerard Endenburg en zijn medewerkers bouwen stug door aan deze besluitvormingsmethode waarin ideeën van Kees Boeke en van de cybernetica zijn terug te vinden. Nu, zo’n jaar of vijftig later houdt het Sociocratisch Centrum in het kantoor te Rotterdam een Introductieworkshop SKM (sociocratische kringorganisatiemethode). Dat veel organisaties die manier van besluitvorming – als die daardoor echt beter wordt: halleluja! – zijn gaan toepassen verdient respect. Sinds 2014 wordt sociocratie via The Sociocracy Group zelfs in een franchise formule naar andere landen gebracht en brengt de groep dat daar via publicaties onder de aandacht. Dit is allemaal terug te lezen in dit boek. Maar stel: je bent directeur van een kinderopvangbedrijf met aparte merklabels en vestigingen, 250 medewerkers. De vraag naar kindplaatsen stijgt weer, er is nog capaciteit in de vestigingen, maar met een krappe arbeidsmarkt kom je moeilijk aan gekwalificeerd personeel. Wat biedt dit boek over sociocratie je dan?
Het slotadvies in het boek zal aanspreken: begin bij het aanleren van kringorganisatie bij jonge kinderen in het onderwijs; daar leren ze dan de belangrijke sociocratische beginsels die ze in de rest van hun leven verder kunnen ontwikkelen en in organisaties en maatschappij kunnen toepassen. Zo realiseren ze hun eigen vermogens om op de plek waar ze zitten samen met anderen goede beslissingen te nemen: of dat nou over hun eigen keuzes in het vervolgonderwijs gaat of als ze in organisaties samenwerken aan innovatie, aan tegengaan van verspilling en verantwoord ondernemen. En samen beslissingen nemen in en over de maatschappij. Dus belangrijk.
Bij kinderopvang is personeel nodig dat in staat is de risico’s samen in beeld te houden doordat iedereen hierover met elkaar praat en elkaar uitdaagt om ze te zien, horen, aan te voelen en te beheersen. Bewustwording van kwaliteit en risico’s binnen de hele organisatie bewijst dat het behaalde gecertificeerde kwaliteitskeurmerk ook werkt. De samenhang van bewustzijn en kwaliteitssysteem moet doorlopend door de hele organisatie worden bewaakt in MT’s , werkoverleggen en voortgangsrapportages. Kortom, communicatie in het regelen van risico’s en kwaliteit is direct naar binnen en naar buiten productief voor de identiteit en reputatie in de kinderopvang.
Als de directeur zich niet door het slecht vorm gegeven boek laat afleiden staan inderdaad in het boek veel beginselen die de gewenste transparantie van de organisatie bevorderen. De basisbeginselen zijn: kringen waarin het consentbeginsel (niemand maakt bezwaar) de besluitvorming stuurt, dubbele koppeling tussen bestuurde kring en besturende kring en integraal wat betreft zakelijk aspect en verantwoordelijkheid (moreel aspect). Transparantie, gevoegd bij een goede balans van hiërarchie en zelfsturing geeft de organisatie veel aanpassingsvermogen ten opzichte van contingente factoren en ten aanzien van het realiseren van doelen. Waaronder die op de arbeidsmarkt. Maar ook ten aanzien van andere factoren in het domein (voor welke klanten leveren wij?) en de taakomgeving (stakeholders, concurrenten, leveranciers, politiek en netwerk etc.). Vertaald naar de kinderopvang: een hoge sociale kwaliteit is aantrekkelijk voor mensen die resultaatverbonden hun vak willen kunnen uitoefenen, met risico’s kunnen omgaan en daarover optimaal communiceren. In plaats van voortdurend bureaucratisch bezig moeten zijn invullen van verantwoordingsrapportages.
Het boek Samenleven door middel van de Sociocratische kringorganisatie is door de grondlegger ervan geschreven. Dat en de historie ervan alleen al maakt het tot een monument in organisatieverbetering. Als het boek niet uitnodigt om te lezen geldt dat niet voor de ideeën en praktijken erin. Die zijn voor elk soort organisatie – zeker bij de huidige hoge kwaliteit van informatietechnologie en de veiligheidsrisico’s – onmisbaar omdat ze voor innovatie en prestaties afhankelijker zijn dan ooit van een hoge sociale kwaliteit onder medewerkers. In de kinderopvang dus ook. Om het spannend te maken misschien gemixed met crew resource management?
Harrie Regtering, NAZO (Nog Actieve Zelfstandige Oudere); adviseur en docent (o.a. Analyse & Ontwerp bij Radboud Management Academy en in Systeemweek, Sioo).
