Het dieselschandaal - Een mooi inzicht

In het boek Het dieselschandaal, de schokkende waarheid achter de Volkswagenfraude worden de feiten rondom het schandaal beschreven. Het boek beschrijft echter meer, bevat feitelijk ook de totstandkoming van het Volkswagenconcern en plaatst daarmee het schandaal binnen de historie en cultuur van Volkswagen.

Sjoemelsoftware was hét woord van het jaar in 2015. In dat jaar kwam namelijk het dieselschandaal aan het licht. Nadat in het verleden ook al vrachtwagenleveranciers sjoemelsoftware hadden gebruikt om de uitstoot tijdens testwerkzaamheden binnen de wettelijke grenzen te houden, bleek in 2015 dat Volkswagen dit in haar personenauto’s had ingebouwd. Dit kon ontstaan doordat testwerkzaamheden om de uitstoot te bepalen altijd in laboratoriumsituaties werd gedaan. Hierdoor was het mogelijk om software te ontwikkelen die deze testsituaties kon herkennen en de uitstoot dan binnen de wettelijke grenzen kon houden (hetgeen onder andere meer brandstof kost).

Jack Ewing beschrijft in zijn boek ‘Het dieselschandaal, de schokkende waarheid achter de Volkswagenfraude’ de totstandkoming van de sjoemelsoftware, de ontdekking ervan alsmede de afhandeling ervan. Maar het boek gaat verder. Het beschrijft de hele historie van het Volkswagen-concern, vanaf de Tweede Wereldoorlog, tot en met de afhandeling van het dieselschandaal in 2016.

Daarnaast beschrijft het boek een eerder dieselschandaal, met vrachtwagens. Dit heeft in de jaren tachtig gespeeld, en is een soortgelijke situatie als Volkswagen. Deze fraude werd breed onder de vrachtwagenleveranciers uitgevoerd. Net als bij Volkswagen was ook deze fraude erop gericht om de emissie van schadelijke uitstoot in testsituaties te verhullen. Dit had Volkswagen kunnen weten en moeten behoeden voor deze misstap….

De Amerikaanse eisen ten aanzien van toegestane uitstoot zijn de afgelopen jaren veel strenger geworden. De motoren van de autoleveranciers moeten aan deze eisen voldoen, voordat ze toegang krijgen tot de Amerikaanse markt. Deze markt is erg groot en kan dus veel opbrengsten genereren. Door met een dieselmotor te komen die binnen de toegestane uitstoot bleef, was Volkswagen in de mogelijkheid, mede door een reclamecampagne gericht op het milieu, in staat om een goed marktaandeel te veroveren in Amerika, ten koste van concurrenten zoals Toyota. Deze marketingcampagne kwam echter als een boemerang terug nadat de sjoemelsoftware aangetoond werd. Klanten die de auto gekocht hadden, vaak vanwege de milieuvriendelijkheid, claimden schade bij Volkswagen. En we weten hoe dat in Amerika gaat… dit heeft Volkswagen miljarden Euro’s gekost.

Hoe kwam nu deze fraude tot stand en vervolgens aan het licht? Hierbij spelen veel factoren een rol, onder andere de hiërarchische (angst)cultuur bij Volkswagen, de ambities zoals uitgesproken door het management en de (te?) strenge eisen van de overheid in Amerika ten opzichte van de technische mogelijkheden. Volkswagen bleek niet in staat om met de ontwikkeling van haar nieuwe dieselmotor te voldoen aan de strenge milieueisen, zonder tegemoetkomingen te doen aan de ruimte (grotere tank voor Adblue) dan wel verbruik van brandstof. Wat daarnaast speelde was dat de Amerikaanse overheid alleen de emissie controleerde in testsituaties, in het laboratorium, met bepaalde snelheden. Hierdoor was het mogelijk om software te ontwikkelen die deze situaties herkende en dan de uitstoot tijdelijk kon aanpassen. Nadat er vermoedens waren ontstaan dat er iets niet klopte, het verbruik in de praktijk kwam niet overeen met de werkelijkheid, werden er door een universiteit testen in de praktijk uitgevoerd. Dit werd gedaan met een aantal merken auto’s, waarbij bij de Volkswagens werd geconstateerd dat de emissie wel tot 40 keer meer was dan wettelijk toegestaan. Hoewel Volkswagen bleef ontkennen en met uitvluchten komen, werd doorgezocht en moest Volkswagen uiteindelijk erkennen dat het gesjoemeld had. Inmiddels zijn de testsituaties ook aangepast, dat ook in de praktijk getest wordt op daadwerkelijke emissie. In mijn opinie erg bijzonder dat dat nooit gebeurde, maar er werd schijnbaar te veel vertrouwd op de eerlijkheid van de leveranciers waardoor men meende deze kosten niet te hoeven maken.

Dit was overigens niet het eerste schandaal dat Volkswagen trof. In het verleden was er ook al een seksschandaal geweest, waarbij het management de vertegenwoordigers van in Duitsland machtige werknemersorganisatie gefêteerd had in bordelen. Daarnaast zijn er diverse akkefietjes geweest met de families Piëch en Porsche, die uiteindelijk grootaandeelhouders werden in Volkswagen en jaren aan de macht hebben gestaan. Binnen de familie was het niet altijd pais en vree…

Het boek is erg goed leesbaar, er worden niet te veel namen genoemd en leest daardoor ook als een spannend boek. De feiten zijn erg logisch zoals ze worden geschetst en daarmee is het goed voor te stellen dat het ook zo is gegaan. Het boek geeft een mooi inzicht in de historie, maar ook de cultuur binnen Volkswagen. Het geeft een onthutsend inzicht in hoe macht en ambitie kan leiden tot een angstcultuur. Het is wederom een kwestie van geld, macht en tot het uiterste willen gaan...

Jan Hoogstra is zelfstandige, IT-consultant. Hij voert opdrachten uit op het gebied van beoordeling en advisering over IT-gerelateerde onderwerpen in de zorgbranche. Zo is hij programmamanager, projectmanager en adviseur op het gebied van bijvoorbeeld IT-strategie en pakketselecties.