De koude kermis van KPN

De koude kermis van KPN, overmoed en onvermogen in de telecomjungle van Patrick Bernhart en Jan Maarten Slagter beschrijft de historie van KPN vanaf het moment dat het zelfstandig werd (1987) tot het heden. Een historisch document met focus op overnames en problemen.

Jan Maarten Slagter is een bekende naam, met name vanuit zijn verleden als directeur van Belggersvereniging VEB. Samen met Patrick Bernhart heeft hij zich verdiept in de historie van ons nationale telecombedrijf KPN, voortgekomen uit het verzelfstandigde PTT. Deze historie is vastgelegd in het boek De koude kermis van KPN, overmoed en onvermogen in de telecomjungle. De titel is juist gekozen, KPN had grote ambities. Als relatief klein Nederlands bedrijf wilde het domineren in Europa en was de focus gericht op overnames en groei. Ik herken daarin veel van bedrijven zoals Ahold en ABN AMRO, waarbij KPN een lange historie heeft….

Het boek start met de verzelfstandiging van PTT uit het ministerie. Met het aantreden van Wim Dik is de verzelfstandiging gestart. Snel daarna is de naam veranderd in Koninklijke PTT Nederland (KPN) en is het telecomdeel gesplitst van het postgedeelte. In het boek wordt in 13 hoofdstukken - met elk een thema -de historie geschetst, van Zelfstandig (1987-1989), via De Crisis (2000-2001) tot Het Gevecht (2012-2013). Het boek wordt afgesloten met een epiloog, waarin de tijd van 2013 tot heden wordt beschreven. Veel nadruk wordt gelegd op de beursgang en andere mijlpalen in het bestaan van KPN. Veel bekende namen komen voorbij, van Wim Dik tot Neelie Kroes, vanuit zowel binnen KPN, het ministerie als buitenlandse bedrijven zoals Carlos Slim. De schrijvers hebben voor de samenstelling van het boek met 95 mensen gesproken. Daarnaast zijn veel stukken bestudeerd, waaronder interne documenten van KPN maar ook documenten vanuit de overheid waar via de Wet Openbaarheid Bestuur de hand op is gelegd.

In het boek wordt de nadruk gelegd op overnames, beurskoersen (zo staat in de bijlage een overzicht met koersgrafieken) en gemaakte deals. Hoewel erg interessant om te lezen, duizelde het mij op een gegeven moment over de feitjes en de cijfers, ik was de draad wat kwijt. Wat mooi is om te lezen is de persoonlijkheden en het veranderen van de focus over de jaren heen. Waar Ad Scheepbouwer gestart is met zware bezuinigingen om KPN te redden (en daarmee succesvol was), werd later in zijn periode de focus gelegd op dividenduitkeringen waarmee het bedrijf bijna weer te gronde werd gericht. Erg interessant is ook om te lezen hoe overnames in zijn werk gaan, hoe er gedeald wordt over bestuurdersposities, beurskoersen en machtsverhoudingen. Dit geeft een mooie inkijk in de wereld van overnames en fusies.

Opvallend vond ik de kritische houding van de schrijvers naar KPN. Enerzijds begrijp ik dat goed, ook op basis van de feiten en de terecht gekozen subtitel ‘overmoed en onvermogen in de telecomjungle’, anderzijds is het achteraf altijd makkelijk oordelen en zijn het vanuit de tijdsgeest wellicht logische besluiten en acties geweest. Wel zie je dat veel afhankelijk is van persoonlijke relaties, wat heel mooi beschreven wordt in de strijd van 4 directieleden om de toppositie van het bedrijf na het vertrek van Ad Scheepbouwer.

Al met al geeft De koude kermis van KPN een interessant inzicht in historie van KPN, gericht op fusies, overnames en machtsspelletjes. De internationale ambities van KPN gecombineerd met overmoed en onvermogen hebben het bedrijf bijna te gronde gericht, maar uiteindelijk is alles net op tijd gered. Klinkt bijna als een sprookje…

Jan Hoogstra is zelfstandige, IT-consultant. Hij voert opdrachten uit op het gebied van beoordeling en advisering over IT-gerelateerde onderwerpen in de zorgbranche. Zo is hij programmamanager, projectmanager en adviseur op het gebied van bijvoorbeeld IT-strategie en pakketselecties.