Maak eens een rondje bij collega’s. Drink koffie en stel vragen over trainingen. Ik kan voorspellen wat de reacties zullen zijn: veel zuchten, rollen met de ogen en een enkele positieve herinnering. En die laatste alleen na wat doorvragen. Trainingen in organisaties lijken een management-moetje, een budget-burner. Niemand lijkt te bedenken dat een training bedoeld is om iets te leren. Niemand, inclusief de trainer. Wat we onthouden is een lange zit in een warm achterafzaaltje, waar alleen de gratis lunch het bespreken waard is.
Aan de bak
Tijd voor Arie Speksnijder. Ik heb een motto voor hem verzonnen: train om te leren, of stop ermee (ja, dat is bedoeld voor trainers én voor deelnemers). Als het aan Speksnijder ligt, hoeven we nooit meer over de gratis lunch te praten. Om dat doel voor ons allemaal te bereiken moeten trainers aan de bak. Om te beginnen met het lezen van Grip op interactie, het nieuwste boek van Speksnijder.
Aan de bak, want het lezen van dit boek vraagt iets van je. Het is geen pageturner, maar een technische en gedetailleerde gids. Het beste moment om het te lezen is wanneer je bezig bent een training te ontwerpen, of als trainer midden in een reeks zit. Juist dan is het goed om - ondanks de vermoeidheid - stukjes door te nemen en direct toe te passen. Door de structuur en het detail kan dat goed.
Drie delen
Structuur is kenmerkend voor Grip op interactie. In drie delen geeft Speksnijder een opbouw in vaardigheid en zelfverzekerdheid. Het eerste deel is aan het bureau en gaat over het ontwerpen van interactie in een training. Het tweede deel plaatst je in de zaal en leert je begeleidingstechnieken. Deel drie vergroot je volwassenheid als trainer en gaat over omgaan met uitdagende situaties.
Deel een - Trainen is een vak
Vooral in het eerste deel toont Speksnijder zijn expertise. Hij laat zien dat trainen een vak is, en niet voor de vuist weg gedaan kan worden. Het is meer dan voor een groep mensen staan en een verhaal vertellen over iets waar je toevallig veel over weet. Het gaat om leren, en dat vergroten door gebruik van interactie. Speksnijder beschrijft hoe je vooraf kaders ontwerpt, waarbinnen de interactie kan plaatsvinden. Het spanningsveld rondom interactie komt in dit deel sterk naar voren. Interactie in trainingen heeft pas effect op leren wanneer het vrij en authentiek is, maar vrijheid komt pas naar voren wanneer er kaders zijn van doel, duidelijkheid en veiligheid.
Deel twee - begeleider, facilitator en gespreksleider
De trainer fungeert als begeleider, facilitator en gespreksleider. Zoals ik het lees: na een gedegen voorbereiding moet de trainer het proces gedeeltelijk loslaten. Op die momenten is hij in dienst van het proces. De technieken uit deel 2 van dit boek lees ik vanuit dat perspectief. Pas wanneer een trainer voorbereid en zelfverzekerd werkt, kan hij vaardigheden verbeteren. Speksnijder schrijft uitstekend over technieken als vragen stellen en reflectief luisteren.
Deel drie - elegantie
Het derde deel geeft vooral veel herkenning. We hebben allemaal weleens een training gevolgd met die ene deelnemer die veel praat. Of die persoon die helemaal niet wil meedoen. Speksnijder voegt na structuur en techniek in dit deel elegantie toe. Hij benadrukt dat deelnemers positieve redenen hebben om te doen wat ze doen. Door daarop in te spelen bereik je samen met die persoon het doel: iets leren.
Conclusie
Grip op interactie is een absolute aanrader. Het is een boek van structuur en detail, dat uitnodigt om te groeien in vaardigheid. Voor trainers die hun vak serieus nemen is dit wat mij betreft verplichte kost. Het vraagt concentratie, misschien zelfs discipline om het te lezen en nog meer om toe te passen. Maar je wilt toch niet dat de gratis lunch belangrijker is dan wat deelnemers leren?
Over Hans de Witte-van Mierlé
Hans de Witte - van Mierlé is coach, projectmanager en trainer. Hij werkt in het sociaal domein, met als specialisaties participatie, gedragsverandering, brede samenwerking en transitietrajecten.