Doodgaan doen we allemaal. Maar erover praten of lezen is een ander verhaal — dat doet lang niet iedereen. Wie weet dat het einde nadert, krijgt de thema’s die bij de dood horen vaak vanzelf voorgelegd. Maar ook als je onverwacht overlijdt, door een ongeluk of hartaanval, komen die onderwerpen alsnog op tafel. Alleen ben jij het dan niet meer die er iets van moet vinden, maar je naasten.
Die titel hè
Doodgaan kun je leren: vier woorden die direct je aandacht grijpen. In combinatie met de gele omslag valt er niet aan te ontsnappen. Net zoals aan de dood zelf niet valt te ontsnappen. Dan kun je je er maar beter op voorbereiden.
Het boekje - 24 hoofdstukken, 160 pagina’s - lees je in ongeveer anderhalf uur. De stijl is soepel en eenvoudig: zonder poespas, moeilijke woorden of zweverigheid bespreekt Pot zowel praktische onderwerpen als testament, levenstestament, euthanasie en uitvaart, als ook thema’s als hoe sterven verloopt, dementie, zelfdoding en de middelen die daarbij een rol kunnen spelen.
De tweede stap
Na het kopen of krijgen van het boekje volgt misschien wel de lastigste stap: wanneer ga je het lezen, met wie bespreek je het en wat ga je ermee doen? Zelf lees ik meestal voor het slapengaan, maar bij een onderwerp als de dood vroeg ik me af of dat verstandig is. Wat je leest blijft immers hangen - een reden om het boekje niet op je nachtkastje te leggen.
Overdag lezen is een logischere keuze. Het sluit beter aan bij het voeren van gesprekken over wat je hebt gelezen: met je partner, familie of vrienden. Zulke gesprekken verlopen overdag nu eenmaal anders dan in de late avonduren.
Actie ondernemen - of al ondernomen
En dan heb je het boekje gelezen en de inhoud besproken. Wat dan? Dan volgt de volgende stap: je verder oriënteren. Pot raakt in 160 pagina’s veel thema’s aan, maar diepgravend is het boekje zelden. Dat betekent dat je als lezer zelf op zoek moet naar aanvullende informatie.
Zie het daarom als een aanjager: een vriendelijke stok achter de deur om zaken waar je liever niet over nadenkt tóch te gaan regelen. Die drempel is laag, en juist daarom is dit een kans om hem over te stappen. Mijn eigen ervaring: je krijgt er geen spijt van.
Controversieel
Pot staat in het boekje uitgebreid stil bij zelfdoding - een onderwerp dat veel vragen oproept over zelfbeschikking, de waarde van leven, maatschappelijke verantwoordelijkheid en de rol van artsen en naasten. In de meeste landen is hulp bij zelfdoding strafbaar. Enkele landen, waaronder Nederland en Zwitserland, staan onder strikte voorwaarden euthanasie en hulp bij zelfdoding toe.
Daarover bestaat veel debat: hoe streng moeten criteria zijn, hoe beoordeel je ‘ondraaglijk lijden’ en hoeveel verantwoordelijkheid mag je bij artsen neerleggen? Pot benoemt deze kwesties neutraal en open, zonder oordeel.
Al eerder gelezen
Eerder recenseerde ik drie andere boeken over de laatste levensfase en het organiseren rondom het overlijden: Slotcouplet van Sander de Hosson, Leven toevoegen aan de dagen van Els Quaegebeur en Sander de Hosson, en Afscheid zonder spijt van Pauline van der Wees. Mijn interesse in dit onderwerp komt niet uit de lucht vallen, zoals ik in die recensies al beschreef.
Voor veel mensen blijft nadenken over de dood lastig, maar onvermijdelijk is het wel - zeker als je zelf, en waarschijnlijk ook je partner, de regie wilt houden over wat er gebeurt wanneer het moment daar is. Die voorbereiding geeft rust.
Doodgaan kun je leren is zo’n boekje waarvan je je eerst afvraagt wat je ermee moet, maar dat na lezing verrassend behulpzaam blijkt bij de keuzes die je wilt maken rondom het levenseinde. Lezen dus, nu het nog kan. Daarna erover praten - met je partner, je naasten, je vrienden - en vervolgens actie ondernemen bij de onderwerpen die voor jou belangrijk zijn.
Moeilijker kan ik het niet maken. Net zo min als Leo Pot dat doet in zijn kleine gele boekje.
Over Peter Streefkerk
Peter Streefkerk is eigenaar van Respect Inkoopconsultancy. Hij is actief met interim-management, advisering, projectmanagement, training en coaching op het gebied van contractmanagement en inkoop. Hij is auteur van boeken over contractmanagement en inkopen. Met Octavia Siertsema maakt bij een podcast over aanbesteden.