Dat deze tijd om een ander soort van leiderschap vraagt, daarover zijn we het langzamerhand wel eens. De oude, autoritaire baas die zich overal mee bemoeit kan écht niet meer. Die fnuikt namelijk elk eigen initiatief bij zijn medewerkers, smoort elke vorm van creativiteit en ziet zijn beste mensen weglopen omdat ze elders meer ruimte krijgen om lekker hun ding te kunnen doen. Maar we willen natuurlijk ook niet terug naar de jaren zeventig, toen elke vorm van gezag verdacht was en medewerkers gewoon deden waar ze zin in hadden.
In hun boek Sturing en ruimte proberen Leo van der Vorst en Henk Roelofs dit dilemma op te lossen met een nieuw managementconcept waarin de twee tegenpolen sturing en ruimte worden verenigd. Zij doen dit op basis van de paradox, de schijnbare tegenstelling tussen twee gegevens die allebei waar lijken te zijn. De Griek Epimenides was de grootmeester van de paradox en bedacht onder meer de zin: De Kretenzer Epimenides zegt: ‘Alle Kretenzers liegen altijd.’ Als dat waar is, dan liegt Epimenides en is het dus niet waar. Van de Vorst en Roelofs lossen deze eeuwenoude paradox op door te zeggen dat dan dus niet alle Kretenzer altijd liegen. Of dit filosofisch standhoudt, laten we hier maar even in het midden.
Het is dus volgens de auteurs sturing én ruimte. Het is, wat concreter, stabiliteit én vernieuwing, orde én chaos, dwang én vrijheid, autoritair én participatie. Dat is natuurlijk makkelijk gezegd, maar de grote vraag voor managers is dan: wanneer is het het een, en wanneer het ander? Wanneer moet ik autoritair zijn, en wanneer participatief? Op deze vragen blijven de auteurs het antwoord schuldig en dat is absoluut een gemiste kans. Nu blijft hun managementconcept, dat absoluut een interessante denkrichting is, hangen in vrijblijvende theorieën. ‘Sturing en ruimte’ schreeuwt dan ook om een vervolg waarin het managementconcept in de praktijk wordt uitgetest.
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
