Ziekenhuizen veranderen

De invloed van de Raad van Bestuur en het management kent zijn beperkingen. Dat geldt niet alleen voor ziekenhuizen, maar voor veel hoogwaardige professionele organisaties. Daar doet zich de vreemde paradox voor: naar mate men dichter bij de kern van het bedrijf komt, wordt de zeggenschap van het management kleiner of zelfs nul. Daar gelden de standaarden, normen en waarden van de professionals. Zij laten zich daarin meer leiden door wat in hun beroepsgroep gebruikelijk is dan door de organisatie waarin ze werkzaam zijn. Het management heeft daar geen invloed op. Zo begint Léon Lodewick zijn boek 'Ziekenhuizen veranderen'. Vanaf 1980 is hij werkzaam geweest in diverse ziekenhuizen. Over die ervaringen vertelt hij in dit boek dat in eigen beheer is uitgegeven. Alles uit deze uitgave mag van hem worden vermenigvuldigd, opgeslagen of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Dat is bijzonder. Het is dan ook een bijzonder boek. Vooraf stellen dat het management nauwelijks invloed heeft en er dan toch een heel boek schrijven over hoe je ziekenhuizen moet veranderen. Het is geen wetenschappelijk boek. Volgens de schrijver zijn er al genoeg boeken geschreven door auteurs die - zonder enige praktijkervaring - er 'goed over nagedacht hebben' hoe veranderingsprocessen idealiter moeten verlopen. Zelf herkende hij zich daarin zelden. Dit boek is een verzameling van opvattingen, ideeën, conclusies en adviezen. Daarmee sluit hij aan bij de ervarings- en belevingswereld van mensen die verantwoordelijk zijn voor het welslagen van veranderingen of die daar op een of andere manier bij betrokken zijn. 'Ziekenhuizen veranderen' is een prettig boek om te lezen, met meer dan 200 praktijkvoorbeelden en 150 tips. Het leek wel of ik mijn eigen ervaring las. Oud-collega's kon ik moeiteloos plaatsen in de diverse situaties. Door de herkenning helpt het boek om te reflecteren op de eigen praktijkervaring. De lessen in het laatste hoofdstuk zijn erg herkenbaar. Ze vertonen overeenkomsten met bijvoorbeeld de lessen van Adriaan Bekmans 'Horizontaal leiderschap' en Ietje Lindermanns 'Echt leiderschap'. Lodewick pleit namelijk ook voor authenticiteit van de Raad van Bestuur en voor compassie. Het gaat niet om medelijden, om zieligheid, maar meer om begripvol en warm medeleven en mededogen, zonder te tornen aan de noodzaak om te veranderen. Hij schat dit in als de meest kritische succesfactor bij veranderingen. Het laat zien dat de raad van bestuur dicht bij zijn medewerkers staat, zich bewust is van de impact van zijn plannen en daar niet voor wegloopt. Eén dezer dagen schrijft Frans de Waal in zijn boek 'Een tijd voor empathie' hoe compassie ook in de dierenwereld een belangrijke rol speelt. Dit in tegenstelling tot de gedachte dat alleen kracht en agressie ertoe zouden doen. Het is interessant om te constateren dat de machomanagementstijl van vóór de kredietcrisis razendsnel terrein verliest. In ieder geval in de meest recente managementliteratuur. En het leuke van dit boek is, dat het met veel voorbeelden die trend ondersteunt. Lezen, dus!