Coaching in perspectief

De ontwikkeling van het vakgebied coaching wordt allereerst besproken in 'Coaching in perspectief'. Drie stromingen vormen de basis van coaching: - het industriële management van Taylor rond 1900; - het opkomende maatschappelijke werk na de Tweede Wereldoorlog; - en rond 1980 het Japanse 'Kaizen' voor teamsporten en het systeemdenken. Deze ontwikkelingen hebben volgens de auteurs uiteindelijk geleid tot de volgende recente definitie: 'Coachen richt zich op het vergroten van de zelfverantwoordelijkheid en zelfregie voor de eigen competentieontwikkeling van de gecoachte. Waarbij zelfregie staat voor het actief handelen en zelfstandig denken vanuit jezelf en vanuit de doelen van de organisatie. En daarmee stimuleert coaching persoonlijk ondernemerschap.' Teveel tijd wordt besteed aan de vraag of coachen een hype is of niet, aldus Marijke Lingsma. Coaching bestaat eigenlijk al eeuwen en kan daarom geen hype zijn. Dit is mijns inziens een nonsens discussie: als het dan geen hype is, maar al zo lang bestaat, is dit luisterboek dan geen 'oude wijn in nieuwe zakken'? Zeker is dat coaching zich in een grote belangstelling mag verheugen en daarin vervult deze serie een duidelijke behoefte. De nodige aandacht wordt besteed aan het onderscheid tussen coaching enerzijds en tutoring, mentoring, counseling en confronting anderzijds. Een tutor is eigenlijk een leraar en brengt kennis en feiten over. Mentoring is een stijl van begeleiden, waarbij de mentor de kruiwagen bij uw netwerkopbouw is. Counseling wordt gedefinieerd als de maximale exploratie van gevoelens en motieven. Confronting wordt meer gezien als een counselingtechniek waarbij tegenstrijdigheden worden gespiegeld naar de gecoachte. Waar deze definities vandaan zijn gehaald, wordt niet verteld; dit luisterboek heeft geen literatuurverwijzingen en dat is een nadeel als u referenties wilt natrekken. Persoonlijk vind ik de definities onvoldoende scherp. Om een voorbeeld te noemen: was het niet Odysseus die - voor hij zijn lange reis aanving - tegen zijn trouwe vriend Mentor zei: 'leer mijn zoon Telemachos alles wat je weet.' Hier wordt mentor dan ook in de betekenis van opvoeder genoemd. En dit komt meer overeen met de tutor van dit luisterboek. Om aan te geven dat het bij coaching om een echt andere begeleidingsvorm gaat, haalt de auteur bij herhaling de theorie van ene 'Kinslaw' aan. Storend, omdat natuurlijk Dennis F. Kinlaw bedoeld wordt. Bovendien wordt de theorie van Kinlaw misbruikt; volgens Kinlaw vallen bovenstaande rollen alle vier onder de pet van coachen, terwijl de auteurs van deze aflevering ons nu juist proberen overtuigen van het feit dat tutoring, mentoring en confronting echt iets anders is dan coachen! Deze aflevering introduceert de vier succesfactoren voor coaching. Deze zijn: 1. de meetlat: wat moet er bereikt worden, wat is het beoogde resultaat? 2. eigenaarschap: wie is er verantwoordelijk voor het behalen van het gewenste resultaat? 3. de ijsberg: wat zijn de onzichtbare aanjagers van het zichtbare gedrag? 4. de hier-en-nu situatie: is er congruentie in gedrag en uitspraken die eerder zijn vastgesteld? Deze succesfacoren komen elke aflevering weer terug. Een sterke keuze, aangezien het de verschillende afleveringen een duidelijk herkenbare structuur geeft. Bij de succesfactoren worden continu voorbeelden genoemd, zodat de termen gaan leven en houvast bieden voor eigen geplande interventies. Minder succesvol is de poging om de theorie van het situationeel leidinggeven van Paul Hersey en Kenneth Blanchard in woorden na te vertellen. Hersey en Blanchard hebben dit in een overzichtelijke grafische 2x2-matrix gegoten, die in één oogopslag de essentie weergeeft. Het is minder eenvoudig om dit model in woorden te beschrijven en bovendien tijdrovend (het kost de verteller ongeveer 10 minuten). Dan is het bovendien niet te volgen (ik was bij elke inhaalmanoeuvre kwijt in welk kwadrant de verteller zich bevond). Voor zulke uitwijdingen is een luisterboek duidelijk minder geschikt. Gelukkig komt dit in de latere afleveringen van 'De Coachingbox'niet meer voor. Daar waar de andere delen van 'De Coachingbox' zich concenteren op één thema uit de coachingwereld, geeft deze eerste aflevering de setting aan waarin het coachvak zich heden ten dage in bevindt. Hiermee is de inhoud van dit deel weliswaar oppervlakkig, maar vormt het een belangrijke inleiding op de vervolgdelen. Door de prettige stem van de verteller en de goed gestructureerde opbouw is deze aflevering een fijn luisterboek geworden voor de (beginnende) coach.