In een aantal korte hoofdstukken leidt Bert Euser u in 'Lokale leiders' door de opkomst, ontwikkeling en manifestatie van de geuzendemocratie. De geuzendemocratie is hier metafoor voor de - hernieuwde - opkomst van ontevreden burgers, die verandering willen in hoe er bestuurd wordt. Zij richten daarom eigen lokale partijen op, om na de verkiezingen in de gemeenteraad te stuiten op onwil en weerstand van zittende 'regimes'. Euser gebruikt in zijn relaas een schat aan eigen ervaring omdat hij zelf dit proces doorlopen heeft als fractievoorzitter van zijn eigen lokale partij.
Tijdens het vertellen van dit verhaal blijft de auteur vergelijkingen maken met de Haagse en lokale politiek en met verschillende lokale ontwikkelingen. Hij weet zodoende zijn trendanalyse eenvoudig uit te leggen en te combineren met treffende analyses van een aantal prangende politieke kwesties zoals de 'Haagse kaasstolp' en 'de kloof tussen burger en politiek'. Het doortrekken van de lokale trend naar landelijk niveau is minder helder. De opkomst van de geuzendemocratie lijkt vooral te danken aan, in de ogen van burgers, onprofessioneel handelende lokale bestuurders. Daar komt bij: veel lokale problemen zijn herkenbaar, vatbaar en zodoende op te lossen door mensen die pragmatisch handelen, aldus Bert Euser. In de landelijke politiek ligt dit anders. Er spelen problemen van een ander kaliber en ook belangen zijn vaak minder helder. Een vergelijking tussen de opkomst van partijen als TON en de PVV met de lokale situatie lijkt lastig te maken. De bestuurlijke onvrede op landelijk niveau komt kennelijk uit andere dingen voort. 'Lokale leiders' maakt me nieuwsgierig naar de link tussen lokale en landelijke onvrede. Euser raakt hier weliswaar aan, maar constateert dat een directe vergelijking tussen de ontwikkelingen op verschillende bestuursniveaus niet opgaat. Hoewel het niet binnen het blikveld van het boek ligt, is deze relatie volgens mij wel interessant om te onderzoeken. Een deel van de landelijke onvrede bestaat mogelijk ook bij de gratie van bestuurlijk onvermogen. Ook landelijk spelen de problemen van achterkamertjes en hoog technocratisch gehalte van bestuurders. Ik vermoed alleen dat de lokale roep om pragmatisme op landelijk niveau niet kan werken. Misschien een suggestie voor een volgend boek van de auteur? Voor een adviseur biedt het boekje handvatten om grip te krijgen op het krachtenveld in de lokale politieke arena. Daarnaast beschrijft de auteur een trend die ik in mijn achterhoofd dien te houden. Als burgers op lokaal niveau steeds meer invloed willen en krijgen, heeft ook een adviseur die het bestuur ter zijde staat daarmee te maken. Het is onderdeel van het werk als adviseur om ook met die trend iets te doen.
Over Mark Hooftman
Mark Hooftman is politicoloog en adviseur. Hij heeft zich tijdens zijn studie politicologie verdiept in de filosofie, in zijn vrije tijd is hij actief in de politiek en in zijn opdrachten houdt hij zich bezig met het openbaar bestuur.
