'De uitverkoop van Nederland' leest als een boeiend, vlot en overtuigend verhaal. Veel feitelijkheden, regelmatig voorzien van grappige anekdotes. Maar de boodschap is bloedserieus. Ook Nederland wordt getroffen door 'filialisering': het door verkoop terugbrengen van bedrijven tot werkmaatschappijen die onderdeel uitmaken van buitenlandse concerns.
Menno Tamminga heeft dit thema evenwichtig uitgewerkt. Het gaat niet alleen om overnames vanuit het buitenland, ook de overnames in het buitenland door Nederlandse bedrijven komen aan bod. Vanaf 1976 investeren Nederlandse multinationals in overnames in het buitenland. Vanaf het jaar 2000 zie je de trend omkeren. Er komen meer buitenlandse overnames van Nederlandse bedrijven dan omgekeerd. Inmiddels is 69% van de aandelen van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven in buitenlandse handen. De samenstelling van Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen wordt steeds internationaler. Binding met nationale gevoelens worden daarmee minder belangrijk. En een jaarlijkse beloning van bestuurders in aandelen geeft hen een prikkel om hun bedrijven op termijn van de hand te doen.
Maar vinden we dit in Nederland eigenlijk wel een probleem? Maakt het ons wat uit als een bekend Nederlands bedrijf van eigenaar verandert? Menno Tamminga zet zijn standpunten overtuigend neer. De verliezen die dit met zich mee zal brengen, zijn drieledig. Aantrekkelijkheid voor met name concerns uit emerging markets neemt af, banen staan op het spel, net als cultuur die medeafhankelijk is van sponsoren. Om het beeld dat Tamminga schetst scherp te krijgen, zou een samenvatting van de belangrijkste feiten niet misstaan. Deze wordt echter niet gegeven. De ernst van het probleem is wel duidelijk. Kun je deze ontwikkeling van internationalisering en overnames wel tegenhouden? Op dit punt zijn de aanbevelingen erg beknopt gehouden. Als het gaat om het willen behouden van strategische bedrijven zou het aardig zijn om dit nader uit te werken. Welke waarden, overtuigingen, criteria maken helder wat strategische bedrijfsvoering is? Als bijlage is de lijst met uitverkochte bedrijven vanaf 1999 indrukwekkend, zowel in aantal bedrijven alsook in de bekendheid. Alleen staan de overnames van een aantal Nederlandse energiebedrijven ook op deze lijst, deze zijn anno mei 2009 nog niet zeker. In elk geval geeft 'De uitverkoop van Nederland' een onthutsend beeld van Nederland als open economie. Meer nog dan Engeland en de Verenigde Staten heeft Nederland namelijk geen wetgeving voor toetsing van buitenlandse overnames op het criterium van publieke belangen. Maar om bij het thema te blijven: dit boek komt zeker niet in de uitverkoop, maar zal snel uitverkocht raken.
