Voor de duidelijkheid: er bestonden voor de fusie twee goedlopende SPH-opleidingen, echter op nauwelijks 20 kilometer afstand van elkaar. Voor beide hogescholen een ongewenste situatie. Er moest een nieuwe opleiding komen die beter zou zijn dan de opleidingen die er al waren en op één locatie gegeven zou worden. In deze opleiding Social Work zijn de volgende opleidingen opgegaan: Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Sittard, Sociaal Pedagogische Hulpverlening Maastricht, Sociaal Pedagogische Hulpverlening Sittard en Cultureel Maatschappelijke Vorming Sittard. De student heeft de keuze gekregen uit vier uitstroomprofielen. Drie zijn inhoudelijk vergelijkbaar met de oude opleidingen: 'maatschappelijk werk', 'sociaal pedagoog' en 'cultureel maatschappelijk agoog'. Het vierde uitstroomprofiel is nieuw en betreft het uitstroomprofiel 'sociaal agoog'.
Het boek is logisch opgebouwd en laat de lezer eerst kennismaken met de betrokken hogescholen. Dit wordt op zo'n manier gedaan, dan het boek niet zomaar een boek over veranderingsprocessen is, maar een persoonlijk document, bijna een dagboek, waar je samen met de auteurs beleeft hoe deze fusie vorm heeft gekregen. Daarnaast wordt duidelijk uitgelegd welk doel de fusie heeft en welke twee hoofdprojecten er zijn opgestart: ontwikkeling van de brede bacheloropleiding Social Work en inrichting van de faculteit Sociale Studies (ook: de verplatting van de organisatie). Deze projecten hadden onder meer als doel het ontwikkelen van een visie voor de nieuwe bacheloropleiding Social Work, het ontwikkelen van een functiehuis en het daadwerkelijk inlichten van deze nieuwe opleiding, zowel op inhoudelijk als didactisch niveau. Ondanks de goede aanpak op papier, het verdelen van de taken en bevoegdheden en de ambitie om een goede opleiding neer te zetten, merkte ik dat ik als lezer zo nu en dan afdwaalde. Naast het soms wollige taalgebruik, de grote hoeveelheid informatie en geregeld langdradige zinnen, vroeg ik me af in hoeverre er draagkracht was onder de medewerkers voor deze fusie. Ook twijfelde ik of de ambitie om een nieuwe opleiding te ontwikkelen een gedeelde ambitie was en op wat voor manier alle betrokkenen zijn geïnformeerd aan de vooravond van het hele proces. Ook vroeg ik me af of er niet te veel (deel)projecten tegelijk zijn gestart en op welke manier er contact was tussen medewerkers uit de verschillende projecten. Het lijkt zo te zijn dat iedereen precies wist wat hem of haar te doen stond en dit ook goed deed. Er werd echter vergeten met elkaar te praten en naar elkaars wensen te luisteren. Het gevolg hiervan was dat het gevoel is gaan leven bij een aantal betrokkenen dat de fusie er doorheen werd gedrukt. Het was niet duidelijk waarom deze fusie moest plaatsvinden, alleen dat het moest gebeuren. Onvrede en tegenwerking blijft bestaan, terecht of niet. De communicatie lijkt verstoord. De auteurs beschrijven ieder vanuit hun eigen beleving hoe zij dit veranderingstraject hebben ervaren. Dit levert interessante verhalen op en een mooie inkijk in het ontstaan van een nieuwe opleiding. Nieuwsbrieven, tijdschema's en mailtjes die zijn bijgevoegd laten je als lezer meevoelen met dit ontzettend lastige en soms emotionele veranderingstraject. Ondanks de succesen die zo nu en dan werden behaald, proef je door het hele boek heen de frustratie bij alle betrokkenen, door alle lagen van de organisatie heen. Er wordt gevochten tegen het verlies van wat eigen en bekend was en er wordt gevochten voor het behoud van de eigen cultuur. In het laatste hoofdstuk stellen de auteurs zichzelf de vraag wat ze anders zouden doen wanneer ze de hele fusie opnieuw zouden mogen doen. De zeven 'droomtips', zoals ze het zelf noemen, getuigen van inzicht achteraf. Wat eruit springt is dat ze niet meer alle stappen tegelijk willen zetten en vooraf een breder willen draagvlak creëren. Naast alle bestaande boeken over veranderingsprocessen is dit boek een mooie aanvulling. Daar waar in andere boeken wordt beschreven hoe je een verandering in goede banen kunt leiden, welke obstakels je tegen kunt komen en met welke emoties je mogelijk te maken gaan krijgen, beschrijft 'Als alles op de schop gaat … een onderwijsbiografie over een integraal veranderingsproces' hoe de verandering bij hen is verlopen, met daarbij alle hoge toppen en diepe dalen. Een leerzaam boek, waarbij je je als lezer pas achteraf realiseert dat de beste stuurlui altijd aan wal staan.
Over Amber Zwartbol
Amber Zwartbol is onderwijskundige (bij een overheidsinstantie).
