Wat is nu het verhaal achter het succes van Kasparov? Het lijkt er op dat de oud-wereldkampioen naast zijn enorme drive om te presteren zichzelf telkens kritisch onder de loep neemt. Je bewust zijn van je talent is niet is voldoende. Je moet er ook iets mee doen. Kasparov is altijd gestimuleerd door zijn moeder, voor haar adviezen stond hij altijd open. Het is daarom niet voor niets dat hij het boek aan haar opdraagt. Daarnaast heeft hij veel inspiratie gevonden in de persoon Churchill, getuige de diverse citaten die hij van deze leider opvoert. Een ander groot voorbeeld voor Kasparov is zijn schaakleraar en tevens oud-wereldkampioen Botwinnik. Van hem leerde hij dat de ergste fout die hij kon maken voorspelbaarheid was. Tevens heeft hij van Botwinnik de minutieuze voorbereiding op de openingen van zijn tegenstanders overgenomen. Kasparov geeft veel algemene tips die desondanks vooral (en soms uitsluitend) op hem van toepassing lijken te zijn. Niet iedereen probeert namelijk zijn methode van besluitvorming te verbeteren, laat staan dat er überhaupt gereflecteerd wordt. Een schaker als Karpov is wat dat betreft niet te vergelijken met zijn bijna naamgenoot Kasparov. Kasparov onderscheidt zich vooral van zijn collega-grootmeesters door zijn vermogen zijn eigen prestaties kritisch onder de loep te nemen. De vergelijkingen met het 'echte' leven blijven beperkt tot weliswaar aardige maar vooral nietszeggende anekdotes. Dat wat de auteur zelf heeft ervaren, boeit en spreekt tot de verbeelding. Maar wat hij er aan voorbeelden uit het gewone leven 'bij is gaan zoeken', is niet doorleefd en komt daarbij gekunsteld over. Wat opvalt in Kasparovs beschrijvingen, is zijn voorkeur om het grote geheel te bekijken en zich niet te verliezen in de details. In managementtaal zouden we hem een ' systeemdenker' kunnen noemen. Interessant in dit verband is zijn opvatting over de aanpak van terrorisme. De lezer mag concluderen dat Kasparov grote vraagtekens zet bij de Amerikaanse inval in Irak. Naar zijn mening was er een 'bigger picture' te maken door de rol van de olie in ogenschouw te nemen. 'Als de terroristische netwerken beroofd werden van inkomsten uit olie, zouden ze wegkwijnen.' Volgens Kasparov zouden de terroristen zich drukker maken over een uitputtingsslag met betrekking tot olie dan over alle Amerikaanse troepen. Hij is dus niet bang om duidelijke uitspraken te doen. Dat heeft hij altijd in de schaakwereld gedaan en dat zal hij opnieuw gaan doen in de politiek. In de laatste hoofdstukken van 'Waarom het leven op schaken lijkt' beschrijft Kasparov hoe hij nieuwe doelen in zijn leven wil stellen en hoe hij die wenst te bereiken. Als medeoprichter en voorzitter van het 'Comité 2008' wil hij zich onder meer inzetten voor een nieuwe democratie in het voormalige Rusland. In de woorden van Kasparov: 'Alleen sterke leiders kunnen conventies doorbreken.' Of zijn talenten in de vorm van denk- en analysevermogen toereikend zijn om zijn vaderland uit de malaise te halen, zal moeten blijken. Tot slot nog een kleine opmerking over de vertaling in relatie tot het schaakspel. Het is duidelijk dat de vertalers zelf geen schakers zijn. Hier en daar staan termen die verraden dat zij niet weten waar ze het over hebben. Zo hebben ze het over 'stukken uitruilen' (in plaats van ruilen) of over de 'Nimzo Indiaanse verdediging' (in plaats van de Nimzo-Indische verdediging). Schakers zijn het inmiddels wel gewend dat in een film het schaakspel steevast verkeerd is opgezet. Maar zij zullen Kasparovs boek niet lezen, dus: who cares?
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
