Eigenlijk is alles wat wij vertellen, denken of beloven, een sprookje, schrijft Stef Blom aan het begin van zijn boek Waarom managers in sprookjes geloven. Of het nu gaat om een verkiezingsbelofte, een missie statement of de toezegging dat project x dan en dan klaar zal zijn: het zijn allemaal sprookjes. Maar ook (vermeende) waarheden als de snel veranderende markt of de noodzaak om te fuseren (groot is goed) zou je met het grootste gemak sprookjes kunnen noemen. Een sprookje geeft namelijk, nog steeds volgens Stef Blom, een vereenvoudigde, geheel eigen kijk op de wereld en benadrukken een door de verteller gewenste situatie.
Blom lijkt daarmee de definitie van het sprookje op te rekken tot wat in de filosofie de subjectivistische kijk op de werkelijkheid wordt genoemd: de werkelijkheid als zodanig bestaat niet, het is altijd mijn kijk op die werkelijkheid. Ik denk dat een filosoof als Friedrich Nietzsche zich in zijn graf zou hebben omgedraaid als zijn filosofie als een sprookje zou zijn afgedaan, maar laten we Blom nog even het voordeel van de twijfel geven. Het belangrijkste is namelijk dat hij zijn doel bereikt, en dat is zijn lezers (managers) doordringen van het feit dat wat zij voor waar aannemen, slechts hun waarheid is. En als hij dat beter kan doen met sprookjes dan met Nietzsche, dan lijkt me dat prima.
Het probleem is echter dat Blom zelf niet erg doordrongen is van dat feit. Dat blijkt wel uit zijn bewering dat er goede en slechte sprookjes bestaan, of als hij schrijft dat de betovering van sprookjes moeten worden doorbroken. Als alle verhalen, beweringen en beloftes sprookjes zijn, dan bestaan er geen goede of slechte sprookjes, alleen maar sprookjes die beter werken of mooier zijn. En dan kun je ook de betovering van sprookjes niet doorbreken, je kunt alleen het ene sprookje in de plaats van het andere stellen.
Het lijkt er met andere woorden op dat Blom zijn theorie niet goed genoeg heeft doordacht. Dat is jammer, want de vergelijking van het leven in organisaties met sprookjes is een hele aardige en kan ons de nodige inzichten verschaffen. Maar dan moet het wel goed verteld worden, natuurlijk.
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
