Volgens Heidy Peperkamp kan het bespreekbaar maken van dilemma's behoorlijk opluchten ‘en zelfs tot nieuwe inzichten leiden'. Ze doet een oproep aan de lezer om een gesprekspartner te vinden waarmee lastige keuzes besproken worden. Lukt dat niet, dan kunnen de verhalen de lezer in ieder geval aanzetten tot reflectie op de dilemma's die worden besproken. En de lezer wordt daarbij geholpen met de reflectievragen die aan het eind van elk hoofdstuk staan.
In elk hoofdstuk deelt Peperkamp 'eyeopeners' waarin ze haar eigen gedachten, mini-theorieën en opvattingen beschrijft over het onderwerp van het hoofdstuk. Waarom dit onderdeel 'eyeopeners' heet is mij niet duidelijk geworden.
Slikken of spreken?
Volgens Peperkamp kunnen de vijfentwintig verhalen apart van elkaar gelezen worden. De verhalen zijn gegroepeerd in vijf hoofdthema's: visievorming & verandering, samenwerking, leidinggeven, emotie bij communicatie en persoonlijke dilemma's. Ieder thema, dat ze behandelt in een apart hoofdstuk, kent vervolgens vijf dilemma's. Het is een origineel idee om niet een model of een visie op leiderschap centraal te stellen, maar dilemma's. Om een paar dilemma's te noemen: zelforganisatie of leiderschap? Blijf ik een van hen of ga ik er boven staan? Controle of ruimte geven? Spreek ik me uit of slik ik het in?
Dilemmamodel
Achter in het boek staat een 'dilemmamodel' met daarin de vijf hoofdthema's c.q. dilemma's, onder de titel ‘Waar sta jij als leider op het koord?'. Hierin kan de lezer de eigen voorkeuren plotten 'zodat je kunt zien hoe je je verhoudt tot de vijf 'dilemmathema's'. Peperkamp stelt dat het model mij kan helpen mijn eigen 'dilemmaflexibiliteit' te vergroten. Maar dat doen toch ook al de reflectievragen die aan het eind van elk hoofdstuk staan?
Dilemmathema's
Peperkamp springt losjes om met het begrip dilemma. Zo spreekt ze soms over een paradox en op een ander moment over ‘een lastige keuze'. Theoretisch worden ze niet echt tegenover elkaar gezet, eerder impliciet in de verhalen. Dat is wel een gemiste kans. Daarbij komt dat volgens mij niet elk van de vijfentwintig dilemma's een dilemma is. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het hoofdthema visie: ‘door een pas op de plaats te maken, kom je uiteindelijk verder' of ‘familiecultuur als succesfactor voor bedrijfsgroei.' En wat voor de ene leidinggevende een dilemma is, is volgens Peperkamp voor de ander ‘gewoon' het maken van een keuze of het nemen van een besluit.
In de inleiding zegt Peperkamp dat ze zo vrij is geweest om een een nieuwe competentie in te voeren binnen de leiderschapspraktijk: 'dilemmaflexibiliteit'. Of deze nieuwe competentie navolgers krijgt weet ik nog niet zo zeker, alleen al omdat Peperkamp wel erg nonchalant omgaat met het begrip dilemma. En er zijn al te veel onzorgvuldig gedefinieerde en onuitgewerkte begrippen in het veld van leiderschap.
Leren uit ervaringen
De kern van het boek zijn eigenlijk de gesprekken met vijfentwintig leidinggevenden. En die gesprekken zullen voor de ene lezer herkenbaar zijn en voor een ander minder. Het zijn geanonimiseerde verhalen, we weten van de geïnterviewde alleen dat deze een afdelingsmanager is, een CEO, een senior marketingmanager, een zorgmanager, e.d.. De meeste verhalen bevatten niet zo zeer levensvragen maar eerder onderwerpen die om een keuze of standpunt vragen.
Leiders die willen leren uit de persoonlijke ervaringen van collega-leidinggevenden (waarbij de mate van veralgemeniseerbaarheid onduidelijk is), en die geen behoefte aan theorievorming hebben, komen met dit prettig leesbare boek aan hun trekken.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.
