‘Het is gewoon niet wáár dat Gen Z niet wil werken’

Welke grote misvatting over Gen Z mag wat jou betreft meteen de prullenbak in?

Dat Gen Z niet wil werken. Dat hoor ik zó vaak, maar het is gewoon niet waar. Uit onderzoek blijkt dat 77% van de Nederlandse jongeren werkt, terwijl het Europees gemiddelde maar 35% is. Dat is nogal een verschil.

En dan heb ik het niet over even een bijbaantje; jongeren zijn echt gemotiveerd om te leren en zich te ontwikkelen. Dat zie ik ook in mijn eigen onderzoek terug. Leren en groeien staan bij hen met stip op één. En dat staat natuurlijk haaks op het beeld dat ze lui of ongemotiveerd zouden zijn. Dus ja, dat mag écht de prullenbak in.

Maar waar komt dat beeld van de luie, verwende en veeleisende jongere dan vandaan?

Het grappige is, dat heeft niets met Gen Z te maken. Zo eens in de vijftien jaar duiken dezelfde krantenkoppen weer op. Lui, wil niet werken, verwend… Over millennials werd precies hetzelfde gezegd. De ouders van de Gen Z’ers – de zogenaamde patatgeneratie – kregen destijds het verwijt dat ze nooit meer zouden koken. En de generatie daarvoor werd óók weer als gemakzuchtig neergezet.

Iedere nieuwe generatie brengt vernieuwing mee. En dat vinden mensen spannend. Verandering is lastig. Gen Z brengt bijvoorbeeld een sterk gevoel voor work-life-balance mee. Dat komt voort uit hun opvoeding. Hun ouders leerden hen: zorg goed voor jezelf, volg je hart. En dus niet: luister naar autoriteit, want er moet brood op de plank. Natuurlijk nemen zij daardoor andere waarden mee naar hun werk. En daar wordt dan soms fel op gereageerd.

Jij noemt deze vernieuwing een software-update, wat bedoel je daar precies mee?

Met software-updates bedoel ik nieuwe manieren van denken en werken. Die updates zijn broodnodig, want ze leggen oude werkwijzen bloot waar organisaties in vastzitten. Of Gen Z anders is dan andere generaties? Nee hoor, het zijn net mensen. Maar ze nemen wél iets nieuws mee.

De belangrijkste update die Gen Z meebrengt, is gelijkwaardigheid. Ze zijn opgegroeid met ouders die hun mening serieus namen. Kinderen mochten meebeslissen: wat eten we, waar gaan we op vakantie, waarom moet ik iets doen? Daardoor leerden ze al jong dat hun stem ertoe doet. Dus als zij later op de werkvloer komen en daar mensen treffen die zijn opgegroeid met ‘waarom – daarom’, dan knettert het. Niet per se omdat ze lastig zijn, hun software is simpelweg gewoon nieuwer.

En wat vindt Gen Z belangrijk op het werk?

Gen Z hecht waarde aan de drie C’s: collega’s, carrière en complimenten. Op één staat voor Gen Z fijne collega’s. Wanneer ben je een fijne collega? Als je open bent. Fijne collega’s zijn mensen van wie ze kunnen leren én met wie ze het gezellig hebben.

Ook de tweede C, carrièreplanning, is belangrijk. Als je jonge mensen vraagt waar zij zichzelf over vijf jaar zien staan, krijg je vaak een defensief antwoord. Weet ik veel, ik wil vooral doen wat ik nu leuk vind. Maar als je die vraag herformuleert en zegt: Wat heb jij van de organisatie nodig om hier vijf jaar te blijven? Dan zeggen ze allemaal: doorgroeimogelijkheden. Wat ze nodig hebben is duidelijkheid. Niet dat vage ‘je bent goed bezig, ga zo door’, maar ze willen concreet weten: wat is mijn volgende stap, wanneer kan ik groeien?

Dan de derde C: complimenten. Gen Z-ers willen gezien worden. Dat komt uit hun opvoeding. Gen Z-ouders zeggen vaak dat ze trots zijn op hun kinderen. Niet alleen bij succes, maar ook tussendoor. Die waardering willen ze ook op het werk voelen.

En dat is niet alleen iets van deze generatie. Uit een groot onderzoek bleek dat waardering bij alle generaties op nummer één staat. Waardering kost niks, maar levert alles op. Zo zie je maar, de software-updates die Gen Z meeneemt, zijn goed voor álle generaties!

Binnenhalen is één, maar hoe zorg je ervoor dat Gen Z bij jouw organisatie wil blijven werken?

Als je die drie C’s goed op orde hebt, dan ben je al een heel eind. Maar als ik er een vierde C bij mag zetten, dan is dat cultuur. Want zonder een sterke, mensgerichte cultuur blijft het bij losse acties. Jongeren voelen feilloos aan of de sfeer klopt of niet.

Dit zijn vijf concrete tips waarmee je Gen Z’ers aan je kunt binden:

1. Maak samen een carrièreplan. Geef helderheid over ontwikkelkansen en doorgroeimogelijkheden.
2. Start met videocontent. Video is de moedertaal van Gen Z. Het past bij hen hoe ze informatie opnemen: snel, visueel, echt en menselijk.
3. Toon oprechte interesse. Vraag regelmatig hoe iemand zich voelt in plaats van alleen wat hij gedaan heeft. Gen Z houdt van openheid. Werk en privé scheiden past niet bij ze.
4. Start met reverse mentoring. Koppel jonge medewerkers aan ervaren collega’s, zodat ze van elkaar leren.
5. Toets je cultuur. Meet anoniem hoe medewerkers flexibiliteit, vertrouwen en waardering echt ervaren.

Veel bedrijven zeggen namelijk: ‘Bij ons kun je flexibel werken.’ Maar zodra iemand dan om half vier naar huis gaat om te padellen, kijken collega’s raar op. Dus hoe flexibel ben je dan echt? Focus op het werk dat gedaan moet worden, niet op hoeveel uur iemand aanwezig is.

Iets anders. Je werkt zelf ook veel met Gen Z’ers. Als je één gewoonte van Gen Z mocht overdragen aan elke manager in Nederland, welke zou dat zijn?

Openheid. Gen Z zegt wat er speelt, ook als het persoonlijk is. Ze tonen emoties en kwetsbaarheid, maar dat wordt nog te vaak als zwakte gezien.

In managementland roepen we massaal dat kwetsbaarheid kracht is. Maar zodra een jongere zich écht kwetsbaar opstelt, noemen we dat ineens een ‘sneeuwvlokjesmentaliteit’. Dat is natuurlijk onzin. Kwetsbaarheid maakt een team menselijker. En menselijkheid zorgt uiteindelijk voor meer vertrouwen, minder uitval, meer plezier op de werkvloer én een toekomstbestendige organisatie.