Maar hoe doe jij dat? Die vraag kreeg ik de afgelopen jaren steeds vaker. Van startende leiders, maar ook van leiders die begonnen met een nieuw team of andere opdracht. De vraag overviel me, en daarom was mijn eerste antwoord: nou, gewoon. Dat bleek in sommige gevallen niet het einde van het gesprek, maar juist het begin. Want goed starten is niet zo gewoon.
Stevig fundament
Wat heb je nodig om in honderd dagen een stevig fundament te leggen als leider? Die vraag zette me aan tot het expliciet maken van wat ik al doende had geleerd in de afgelopen jaren. En tot het stellen van meer vragen over mijn eigen leiderschap: wat zie je mij dan doen? Wat zou je willen kunnen dat je nu nog niet lukt? Startende leiders bleken simpelweg vragen te hebben over waar ze moesten beginnen. Er komt immers ontzettend veel af op iemand die op de plek gaat staan van de leider. Mensen in je team gaan er van de ene op de andere dag vanuit dat jij structuur aanbrengt in het dagelijks werk. Maar jij komt zelf ook net kijken. Hoe ga je om met hoge verwachtingen? Of misschien ben je geland op een plek waar het vertrouwen in leiders tot een bedenkelijk niveau is gedaald. Hoe ga je dan te werk?
Beginfase
Dit soort vragen brachten me terug naar mijn eigen start als leider, zo’n dertig jaar geleden. Ik voelde weer even hoe uitdagend het was om binnen mijn eigen team in een leidinggevende positie te belanden. Hoe ik van het ene op het andere moment had ervaren dat de verhoudingen tussen mij en mijn collega’s verschoven. Dat een van mijn teamleden tegen mij zei: jij gaat nu alles voor ons oplossen. Want jij weet als geen ander hoe het is in onze dagelijkse praktijk. No pressure! Ik lag er, eerlijk gezegd, wel eens een nacht van wakker.
Focus
Ik kon namelijk net als mijn voorgangers niet toveren. De problemen waren ook niet van de ene op de andere dag ontstaan. En ik had bovendien geen survivalgids, maar mocht het vak in de praktijk leren. Misschien was er in die tijd iets meer geduld, zodat leiders konden groeien. We leven nu in ieder geval in een tijd van goed of fout. En van haast. Tijd is het nieuwe goud. En dat geldt ook voor je positionering als leider. Grofweg in honderd dagen wordt de bodem onder je leiderschap gelegd. Die heb je nodig om te doen wat ervaren leiders doen: zorgen voor richting, focus en samenhang. Wat zou je daarvoor in je eerste honderd dagen het beste kunnen doen, of juist laten?
Blunders en succesnummers
Voor Survivalgids voor leiders combineerde ik mijn eigen ervaringen met die van vele leiders uit mijn netwerk. We deelden onze succesnummers én blunders. Ik mocht zelfs hun persoonlijke uitdagingen als leider omzetten in casuïstiek voor de gids. Het is overigens geen receptenboek geworden, maar een uitnodiging om na te denken, om iets nieuws te proberen. Om niet af te wachten. Elke week een stap vooruit te zetten. Of even terug, als je merkt dat je werk dat vraagt.
Volgens Ben Tiggelaar (2025) blijkt dat het merendeel van de huidige leiders geen scholing krijgt bij hun start. Die cursus of opleiding komt vaak pas na jaren, als de professionaliseringsvraag van zo’n leider heel duidelijk is geworden. Dan is het soms al te laat. De toon wordt immers in de eerste honderd dagen al gezet.
Leiderschapsvaardigheden
Nu is er de mogelijkheid om aan groei te werken tijdens je start als leider – of als leider met een nieuw team. Survivalgids voor leiders is een boek voor leiders die hun mindset en leiderschapsvaardigheden (verder) willen ontwikkelen. Waar zou jij na deze start als leider willen staan? En hoe neem je daar je team en stakeholders in mee? Leiderschap binnen een gemeente brengt bovendien een andere dynamiek met zich mee dan binnen een zelfstandige onderneming of zorgteam. Die dynamiek vraagt om consequent leiding te nemen over jezelf, je opdracht en die van je team, de context van jullie werk en de beweging die je samen wilt maken. Survivalgids voor leiders is een boek vol tips, opdrachten voor jezelf en vragen aan anderen, praktijkvoorbeelden en inspiratie. Een gids die je helpt om over honderd dagen op je bestemming te zijn.
Met Survivalgids voor leiders biedt Manon Ketz een praktische én eerlijke gids voor iedereen die sterk wil starten in een nieuwe leiderschapsrol. Het boek helpt leiders om in korte tijd richting, focus en samenhang te creëren. Nieuwsgierig geworden? Bestel het boek eenvoudig via Managementboek en begin vandaag aan een krachtige start.
Over Manon Ketz
Manon Ketz is een ervaren bestuurder en toezichthouder in het publieke domein. Zij heeft ruim 25 jaar ervaring in het leiden van teams en organisaties.