We leven in een wereld waarin we – als we niet oppassen – worden bedwelmd door consumptie, comfort en constante prikkels. Die drie C’s activeren de beloningssystemen van lagere orde in ons brein. De metafoor die ik hiervoor gebruik is die van de knecht. Deze knecht wil maar één ding: directe bevrediging (hedonisme).
De nadelen van ‘het goed hebben’
Het hersengebied van de knecht licht op als je die heerlijke koffie drinkt, een lekker stuk chocolade eet of dat alcoholische drankje nuttigt. Maar ook wanneer je likes op sociale media najaagt, nieuwsflashes leest of eindeloos korte filmpjes bekijkt. Al deze zaken wakkeren de productie van dopamine aan. Dat geeft een lekker gevoel – maar de pieken doven snel weer uit. Daardoor is deze knecht, die het goed wil hebben, gevoelig voor verslaving, afstomping en gevoelens van zinloosheid.
Hoe ontstaat langdurig welzijn?
Persoonlijk geluk is volgens mij geen doel dat je moet nastreven, maar een gevolg van een leven vol beweging, betrokkenheid en betekenis. Die drie B’s zijn het terrein van de koning in ons brein. Deze beloningssystemen van hogere orde worden geactiveerd door dezelfde neurotransmitter dopamine, maar met een ander doel. De koning – die het goede wil doen – zet zaken in beweging die in de toekomst belangrijk gaan zijn (eudaimonia).
De voordelen van ‘het goede doen’
Het koninklijke hersengebied gaat aan als je investeert in jouw persoonlijke ontwikkeling, werkt aan relaties met anderen of nadenkt over wat je wilt bereiken en hoe je daar kunt komen. De koning weerstaat de kortetermijnverlokkingen en impulsen van de knecht. Samen zorgen beide systemen ervoor dat je nu én in de toekomst gelukkig kunt zijn.
Hoe voorkom je dat de knecht de koning gijzelt?
Er is alleen één probleem: in onze samenleving van directe bevrediging en oppervlakkige beloningen verliest de koning het vaak van de knecht. Dat maakt ons kwetsbaar voor psychische klachten zoals angst, depressie en burn-out. Wil je jouw leven zo leiden dat jij en de mensen om je heen floreren? Dan is er een transformatie nodig van de knecht naar de koning – of, zoals gelukswetenschappers zeggen, van hedonisme naar eudaimonia.
Om je hierbij te ondersteunen schreef ik Het bevlogen brein.
Wat levert dit boek je op?
Het eerste deel van mijn boek gaat over drie praktische inzichten uit de wetenschap over welzijn. Je ontdekt hoe je jouw bevlogenheid kunt vergroten en welke hersengebieden hierbij betrokken zijn.
In deel 2 tot en met 6 staan de vijf kenmerken van een bevlogen brein centraal. Ik heb deze kenmerken uit wetenschappelijk onderzoek gedestilleerd. Dit zijn dé karaktereigenschappen waarmee bevlogen mensen zich onderscheiden. Om ze makkelijk te onthouden, vormen de beginletters samen het Engelse woord VITAL (levenskracht):
- Veerkracht – herstelvermogen na tegenslagen
- Invloed – jouw unieke brein als krachtbron
- Toewijding – doorzettingsvermogen en richting
- Aandacht – focus en verbinding
- Lichamelijke fitheid – energie en breinbalans
En als extra: er zitten 52 uitneembare PowerBreak-kaartjes in Het bevlogen brein. Hierop staan wetenschappelijk onderbouwde oefeningen waarmee je de focus verlegt van de knecht naar de koning.
Over Ronald van der Molen
Ronald van der Molen is een veelgevraagd spreker over leiderschap en bevlogenheid. Hij is de oprichter van Transformatio, docent aan de Erasmus Universiteit en mede-initiatiefnemer van VitalforWork. Zijn levensvisie is: verbinding stimuleren zodat mensen gaan floreren en nieuwe dingen creëren.