‘Roepen, daar was Nina Brink heel goed in’

Vanwaar de fascinatie voor Nina Brink?

Ik merk aan de reacties rond mijn boek dat ik niet de enige ben. Zij is voor veel mensen een fascinerend persoon: een klein vrouwtje die met kop en schouders boven de rest uitsteekt, die de apenrots domineert, die een zekere periode, nu alweer tien jaar geleden, heel Nederland in haar greep hield. Ze staat model voor een periode: de opkomst van de computerindustrie en de dotcom-hype, en dan vooral het ineenstorten daarvan, het leeglopen van de bel. Haar foto met de duimen omhoog, bij de beursgang van World Online, is een iconisch beeld geworden van de teloorgang van de internethype, en zij werd de personificatie van de hebzucht uit die periode.

Daar doet ze zelf in elk geval niet moeilijk over, die hebzucht. Ze komt er eerlijk voor uit.

In het verleden was dat zeker zo, maar in 1999 is ze daar anders over gaan denken. Ze heeft toen een enorme ommezwaai gemaakt. Ineens sprak ze zich er in het openbaar niet meer over uit, terwijl ze een half jaar daarvoor nog riep dat ze vooral heel erg rijk wilde worden.

Was dat in een late poging haar imago wat op te vijzelen?

Deels, het kan heel goed dat iemand haar dat heeft ingefluisterd, maar ik denk dat het voornamelijk komt door een gebeurtenis die ik ook in mijn boek beschrijft: in september ’99 stond er een interview met haar in de Telegraaf met daar groot boven die bewuste kop: ik wil heel rijk worden. Vlak na de publicatie van dat artikel zijn er bij haar villa in Brasschaat mannen met bivakmutsen gesignaleerd. Er is verder niets gebeurd, maar dat incident heeft haar dermate aangegrepen dat ze veel terughoudender werd over haar vermogen et cetera. Dat is ook een van de verklaringen waarom ze in het prospectus van World Online haar vermogen en belangen zoveel mogelijk wilde toedekken, en daar zo schimmig over deed.

Je reconstrueert de gang van zaken rond die prospectus zorgvuldig. Ik kreeg de indruk dat de grenzen van de wet nogal eens werden opgezocht.

Men balanceerde inderdaad op het randje van het beursreglement. Sterker, de Hoge Raad heeft inmiddels uitgesproken dat die prospectus een misleidend document is geweest. Het reglement is dus duidelijk overtreden. Dat is Brink niet alleen aan te wrijven. Primair zijn de banken én het bedrijf World Online daar verantwoordelijk voor geweest. Ze had natuurlijk een heel team om zich heen van advocaten en accountants, die hebben er ook allemaal mee te maken gehad. Maar uiteindelijk draagt zij voor een belangrijk deel de verantwoordelijkheid.

Hoe zou je Brink als zakenvrouw omschrijven?

Ze is echt een bouwer, een veroveraar, een pionier met een nogal brute werkwijze. Ze heeft een enorme flair en vitaliteit. Het is geen toeval dat zij opklom in het zakenleven in de jaren ’80, toen elke stofzuigerzakkenverkoper ineens computers aan de man gingen brengen. Het was een wilde tijd waarin iedereen een automatiseringsbedrijf kon beginnen, en dat gebeurde dus ook. Het bedrijf van Nina en haar man, Ben Aka, groeide in die tijd voornamelijk dankzij wat ik maar landjepik noem, het weghalen van productlijnen en dealerships bij anderen. Ze is goed in het opstarten van dingen, maar ze kan absoluut niet managen. Ze moet het hebben van ‘management by fear’, af en toe zelfs vertoont ze despotische trekjes. Dat is over het algemeen niet de beste manier om mensen te motiveren. Ze komt constant in aanvaring met personeel, met name met het hogere management dat in staat is kritisch te kijken naar haar ideeën. Dat soort mensen zou je juist om je heen moeten verzamelen als je een goede manager wilt zijn, dat doet zij niet. Hoe ze haar visie vertaalt naar directieven is rampzalig te noemen.

Hoe kan ze dan zoveel succes hebben?

Ze is een sterke persoonlijkheid, ze is in staat is om mensen op te jutten. Ze weet een verhaal zo overtuigend te brengen dat iedereen erin gaat geloven. De energie waarmee ze dat doet is imponerend. In die zin is ze een echte leider: ik weet het, volg mij maar. Op zich doet ze dat knap. Maar ze mag dan persoonlijk veel geld hebben verdiend, ze heeft nog nooit een gezond bedrijf opgericht. World Online was een slecht bedrijf. Hun basisproduct was het bieden van toegang tot het internet. Maar dat konden andere aanbieders beter dan World Online. Daarnaast was het een bedrijf dat alles aanbood, e-commerce, de hele reut. Er zag geen strategie in. Ze leunden op twee pijlers: enerzijds de internettoegang, de ‘access points’, en anderzijds hun eigen ‘content’. WO moest een ‘communication company’ worden, ze wilden de concurrentie aan met bestaande mediabedrijven, bijvoorbeeld PCM. Dat zijn twee strategieën die misschien wel uitgevoerd hadden kunnen worden maar feitelijk helemaal niet bij elkaar passen.

Het bedrijf stond er dus voor de beursgang al niet goed voor?

Het was een grote vergaarbak van allerlei activiteiten die slecht werden gemanaged. Het deed denken aan de situatie bij A-Line, haar bedrijf dat in de jaren ‘90 zo rot bleek als maar kon. Maar de WO-tijd was anders: de businessmodellen van nu bestonden nog niet, ISP’s kwamen net op, dus toen Brink met die bak aan strategieën naar buiten kwam dacht iedereen: ja, moet allemaal wel kunnen. Als je de managementliteratuur van nu erop naslaat, verklaar je iedereen voor gek natuurlijk. Maar ja, er werden wel internetbedrijven voor miljarden verkocht zonder dat ze ooit een cent winst hadden gemaakt. Het was een periode van totale speculatieve manie. Het was de tijd van ‘anything goes’. Als je maar riep dat je de grootste ging worden, vonden mensen het al snel interessant. Dat roepen, daar was Brink heel goed in.

Brink had ten tijde van de beursgang bij een aantal zakenlieden en insiders een ronduit dubieuze reputatie opgebouwd, zo blijkt uit je boek.

Zeker, haar door agressie gedreven carrière wordt gekleurd door vele rechtszaken en faillissementen. Brink had bij de beursgang wel iets meer over haar zakelijke verleden kunnen vertellen. Enkele media deden dit trouwens wel, maar dat werd niet echt opgepikt.

Was de beursgang van WO uiteindelijk slechts bedoeld om de bankrekening van Nina Brink te spekken?

Ze wilde zeker cashen, maar het was niet haar intentie om het bedrijf maar even naar de beurs te brengen en er dan uit te stappen. Ik weet zeker dat Brink oprecht heeft geloofd dat ze WO het grootste internetbedrijf van Europa kon maken. Ze is echt overtuigd geraakt van dat denkbeeld. Op zich natuurlijk goed, zolang je feiten en fictie kunt scheiden. Brink is te zeer overtuigd geraakt van haar eigen verhalen die maar al te vaak niet leken te kloppen. In mijn boek geef ik daar vele voorbeelden van.

Je behoort inmiddels ook tot een van de velen die een schrijven van een van haar advocaten heeft mogen ontvangen...

Klopt, ik wist al geruime tijd dat ze van plan was een procedure aan te spannen om publicatie van het boek tegen te gaan. Ze eist dat ik een aantal punten uit het boek via een grote advertentie in de landelijke dagbladen rectificeer, en dat ik een passage over haar dochter schrap. Ook wil ze niet meer voor op het boek worden afgebeeld. Vrijdag jongstleden diende het kort geding, de 19de doet de rechter uitspraak.

Is die rechtszaak de reden geweest dat je je boek onaangekondigd eerder hebt uitgegeven, zoals is gebeurd?

Nergens staat dat zoiets niet mag. Je moet oorlog voeren met soldaten, voor dit boek heb ik gelukkig een uitgever gevonden die z’n mannetje staat.

En, nerveus?

Het laat je niet onberoerd, zoiets, maar de uitspraak zie ik met vertrouwen tegemoet.

Snap je het dat Brink bezwaren heeft tegen het boek?

Ja, natuurlijk. Ik breng haar vermogens en talenten voor het voetlicht, en daar komt ze niet goed uit naar voren. Uit het boek blijkt dat zij een dominant, agressief, immoreel opererend wezen is. Maar het boek gaat niet alleen over Nina Brink, het is ook een reconstructie van een tijdperk, de jaren ‘80 en ‘90, de jaren van ongebreidelde hebzucht waarin mensen spreekwoordelijk over lijken gingen om meer geld te verdienen. Zij is daar een type van. Ik schrijf daar niet verhullend over, en dat is voor haar ongetwijfeld niet prettig om te lezen. Maar mijn boek is wel een reconstructie aan de hand van gedocumenteerde feiten.

(Foto: Bob Bronshoff)