Vertrouwen, list en bedrog

Er zijn verschillende soorten van vertrouwen. Vertrouwen ‘op’ is gebaseerd op beheersing op basis van wetten, reputatie en hiërarchie, met beloning en straf, en vertrouwen ‘in’ is gebaseerd op publieke moraal of binding in een groep van familie of clan. Er kan vertrouwen zijn op verschillende niveaus, van individu, organisatie, marktsysteem, land en regio. Vertrouwen is gebaseerd op cultuur en verschilt dus per land. Vertrouwen verschilt ook tussen verschillende beroepen, zoals ondernemers, politici, artsen, en wetenschappers.

Vertrouwen verschilt per type relatie. De Ik-Het relaties van Buber zijn vooral gebaseerd op vertrouwen ‘op’, en de meer tweezijdige relaties van Ik-Gij meer op vertrouwen ‘in’. Vertrouwen draagt risico, en men moet enerzijds dat proberen te analyseren, bereid zijn tot offers aan de ander, en niet op ‘alle slakken zout leggen’. Het is verstandig te kijken naar de omstandigheden van een partner, om te oordelen in hoeverre die in staat is zijn beloften na te komen, dan wel voorrang geeft aan andere relaties. Kijken naar de andere zakelijke en persoonlijke relaties van de partner, en in hoeverre die invloed hebben.

Burgers zelf zijn vaak niet betrouwbaar, en dat is ontstaan in de loop van de geschiedenis, waar het accent vooral is komen te liggen op eigenbelang en zucht naar erkenning, ten koste van bijdragen aan de samenleving, in losgeslagen consumptie en opwinding.