Schade en risico

Woord vooraf 7
Lijst met afkortingen 13

1 Inleiding 15
1.1 Waarom dit boek? 15
1.2 Abstracte schade is een verhullend begrip 21
1.3 Wanneer voordeelstoerekening? 26
1.4 Wanneer schadetoerekening? 29
1.5 Vraagstelling 32

2 Schadevergoeding 37
2.1 De overspanning van het schadevergoedingsrecht 37
2.2 Spanningsveld 1: corrigerend en verdelend 39
2.3 Spanningsveld 2: schade en voordeel 46
2.4 Spanningsveld 3: berekening en toerekening 58
2.5 Spanningsveld 4: schade en risico 69

3 Schadeberekening 77
3.1 Wanneer schadevergoeding gewoon is 77
3.2 Tussen risico en schade 78
3.2.1 … bestaan overeenkomsten 78
3.2.2 … en verschillen 82
3.3 Schade wordt geschat 84
3.3.1 … als een specifiek voorzienbaar gevolg met een aannemelijke oorzaak 86
3.3.2 … waarin de rechter een bepaalde vrijheid heeft 94
3.4 Risico wordt ingeschat 97
3.4.1 … als een voorzienbaar gevolg met een mogelijke oorzaak 99
3.4.2 … waarin de rechter een bepaalde vrijheid heeft 101
3.4.3 Schuld is uitgangspunt 102
3.4.4 Toerekening steeds belangrijker 105
3.5 Schade ontstaat 107
3.5.1 … eerst als aantasting 108
3.5.2 … daarna als schade 112
3.6 Schade door de laedens 119
3.6.1 … is aannemelijk, afhankelijk van het voorzienbare gevolg en de aannemelijke oorzaak 120
3.6.2 Gevalstype 1: specifiek voorzienbaar gevolg en aannemelijke oorzaak 123
3.6.3 Gevalstype 2: voorzienbaar gevolg en aannemelijke oorzaak 128
3.6.4 Gevalstype 3: specifiek voorzienbaar gevolg of direct veroorzaakte schade 129
3.6.5 Gevalstype 4: onzeker aansprakelijkheidsverband 136
3.6.6 Gevalstype 5: geen risico of geen schade 139
3.7 Schadevergoeding als hypothetisch scenario 140
3.7.1 … kent een prospectieve en retrospectieve kant 140
3.7.2 … en keuzevrijheid voor partijen 149
3.8 Schade door een derde 152
3.8.1 … kan cumulatief veroorzaakt zijn 152
3.8.2 … of alternatief 156
3.9 Schade door de benadeelde 161
3.9.1 … begrensd door de causaliteit 161
3.9.2 … verdeeld volgens de voorzienbaarheid 165
3.9.3 … en gecorrigeerd door de billijkheid 167

4 Schadetoerekening 169
4.1 Wanneer schadevergoeding bijzonder is 169
4.2 Toerekenen houdt verband 170
4.2.1 … met risico’s en belangen 173
4.2.2 … en met het corrigeren of verdelen daarvan 174
4.3 Risico toerekenen via de zorgvuldigheid 177
4.3.1 … door een verhoogde zorgplicht: 178
4.3.2 … voorzorg of na-zorg 184
4.3.3 Relativiteit en causaliteit 190
4.3.4 Verlaagde zorgplicht 198
4.3.5 Schuld, schade, aansprakelijkheid 200
4.3.6 Van gedragsnorm naar verdelingsnorm 203
4.4 Schade toerekenen vanwege de solidariteit 207
4.4.1 … door een verhoogde bijdrageplicht 207
4.4.2 … mits noodzakelijk, 218
4.4.3 … proportioneel en evenredig: 221
4.4.4 … opoffering of free riding 229
4.4.5 Aansprakelijkheidsverband 244
4.4.6 Verlaagde bijdrageplicht 252
4.4.7 Effectieve rechtsbescherming 254
4.5 Gedrag en verdeling 259
4.5.1 … moeten worden onderscheiden als bronnen
van toerekening 266
4.5.2 Reden 1: normstelling 268
4.5.3 Reden 2: rangorde 270
4.5.4 Reden 3: logica 273
4.5.5 Reden 4: nakoming 277
4.5.6 Reden 5: rechtsvorming 281
4.5.7 Reden 6: ontstaansmoment 289
4.5.8 Reden 7: hypothese 298
4.5.9 Reden 8: hoofdelijkheid 299
4.5.10 Reden 9: eigen schuld 301
4.5.11 Reden 10: ander nadeel 303
4.6 Drie typen risico 305
4.6.1 Huis-tuin-en-keuken 306
4.6.2 Bijzondere zorg 307
4.6.3 Bijzondere bijdrage 309
4.7 Schade door een derde 312
4.7.1 … kan cumulatief veroorzaakt zijn 312
4.7.2 … of alternatief 313
4.8 Schade door de benadeelde 315
4.8.1 … begrensd door de causaliteit 316
4.8.2 … verdeeld volgens de voorzienbaarheid 317
4.8.3 … en gecorrigeerd door de billijkheid; 319
4.8.4 … of verdeeld volgens de waarschijnlijkheid 320
4.8.5 … begrensd door voldoende kenbaarheid 330
4.8.6 … en gecorrigeerd door de billijkheid 333
4.9 Schade door begroting 335

5 Voordeel 343
5.1 Niet ieder nadeel heeft een voordeel 343
5.2 Wanneer voordeel gewoon is 348
5.3 Voordeel door een derde 349
5.4 Voordeel door de benadeelde 354
5.5 Voordeel door de laedens 361
5.6 Wanneer voordeel bijzonder is 369

6 Conclusie 373
6.1 Drie typen risico 373
6.2 Huis-tuin-en-keuken 376
6.3 Bijzondere zorgplicht 385
6.4 Bijzondere bijdrageplicht 388
6.5 Gedrag en verdeling 394

7 Epiloog 401
Summary Damage and Risk 411

Verkort aangehaalde literatuur 417
Jurisprudentielijst 433
Trefwoordenregister 449
Wetsartikelen 467
Curriculum vitae 472