De open samenleving en haar dieren

1 Inleiding: De vruchten van de open samenleving delen 11

2 De intersoortelijke democratische theorie 25
2.1 Achteloos agnosticisme 28
2.2 Tegenargumenten 31
2.2.1 Dieren hebben geen belangen 32
2.2.2 De belangen van dieren zijn ondoorgrondelijke fenomenen 35
2.2.3 De belangen van dieren zijn apolitiek 37
2.3 Niet-menselijke dieren als politieke patiënten 39
2.3.1 De Politieke Dierenactor-stroming 40
2.3.2 Intentie als noodzakelijke voorwaarde voor politieke handelingsbekwaamheid 44
2.4 Politieke patiënten en hun consideratierecht 49
2.4.1 Het consideratierecht van kinderen in theorie en praktijk 51
2.4.2 De weerspiegeling van belangen als hoofdkenmerk van democratie 56
2.4.3 De demos 65
2.4.4 Niet-menselijke dieren en de demos 70
2.5 Conclusie 78

3 Dieren in democratische rechtsstaten: theorie en praktijk 82
3.1 Inbeddingscriteria 85
3.1.1 Het legitimiteitscriterium 85
3.1.2 Het non-contingentiecriterium 88
3.1.3 Het onafhankelijkheidscriterium 91
3.1.4 Het menselijke-assistentiecriterium 96
3.1.5 Het verblijfscriterium 99
3.2 De huidige positie van dieren in democratische rechtsstaten 103
3.2.1 Hoofdlijnen 103
3.2.2 Veelbelovende ontwikkelingen 110
3.3 Normatieve beoordeling van de status quo 129
3.3.1 Het legitimiteitscriterium 129
3.3.2 Het non-contingentiecriterium 132
3.3.3 Het onafhankelijkheidscriterium 134
3.4 Overeenkomsten en verschillen met de inbedding van toekomstige mensen 138
3.5 Conclusie 147

4 Dieren inbedden in politieke instituties 151
4.1 Niet-menselijke dieren vertegenwoordigen 157
4.2 Inhoud van de vertegenwoordiging en politieke voogdij 161
4.2.1 Burkeaans trusteeschap 170
4.2.2 Paternalisme 175
4.3 Machtsmisbruik 180
4.3.1 Vatbaarheid van dieren voor machtsmisbruik 183
4.3.2 Persoonsselectiestrategieën 186
4.3.3 Institutionele aansporingsstrategieën 195
4.4 Verdeling van politieke macht 208
4.4.1 De bevoegdheden van instituties die dieren vertegenwoordigen 213
4.4.2 De grootte van instituties die dieren vertegenwoordigen 217
4.5 Democratische kosten 225
4.5.1 Het toekennen van politieke macht aan dierentrustees als zodanig 226
4.5.2 Het aan dierentrustees toekennen van politieke macht die geen verband houdt met dierenbelangen 228
4.5.3 Het toekennen van politieke macht aan ongekozen dierentrustees 230
4.6 Conflicterende belangen 233
4.6.1 Categorische vertegenwoordiging 235
4.6.2 Interne afweging 236
4.7 Onderlinge samenhang van de uitdagingen van het politiek institutionaliseren van dieren en de inbeddingscriteria 239
4.8 Conclusie 248

5 Dieren inbedden in juridische instituties: constitutionele staatsdoelstelling 253
5.1 De constitutionele staatsdoelstelling en haar politieke en juridische effecten 255
5.1.1 Effect I: Grondslag voor het beperken van fundamentele rechten 260
5.1.2 Effect II: Doorwerking in open normen en belangenafwegingen en vollere toetsing 266
5.1.3 Effect III: Tegenwoordigheid in wetgevende en uitvoerende overwegingen 269
5.1.4 Effect IV: Vooruitgang veiligstellen 270
5.2 Verschillen met fundamentele rechten 271
5.3 De staatsdoelstelling inzake dierenwelzijn in Zwitserland 278
5.3.1 Belangenafweging en dierlijke waardigheid 285
5.3.2 Belangenafweging in de praktijk 288
5.4 Normatieve beoordeling van de constitutionele staatsdoelstelling 290
5.4.1 Het onafhankelijkheidscriterium 291
5.4.2 Het non-contingentiecriterium 292
5.5 Conclusie 312

6 Dieren inbedden in juridische instituties: fundamentele rechten 317
6.1 Unbreaking nieuws: dieren geen rechten toegekend 318
6.2 Kenmerken van fundamentele dierenrechten 324
6.3 Rechtvaardiging van fundamentele dierenrechten 329
6.3.1 Het welzijn van dieren en liberaal pluralisme 331
6.3.2 Belangen en fundamentele rechten 336
6.3.3 De versterking van rechtssystemen 346
6.4 Normatieve beoordeling van fundamentele dierenrechten 359
6.4.1 Het legitimiteitscriterium 360
6.4.2 Het non-contingentiecriterium 368
6.4.3 Het onafhankelijkheidscriterium 385
6.4.4 Het menselijke-assistentiecriterium 391
6.4.5 Het verblijfscriterium 398
6.5 Conclusie 402

7 Conclusie 406

Nawoord 419
Noten 427
Glossarium 475
Bibliografie 483
Register 499