De rol van de paritas creditorum bij een faillissement

Lijst van afkortingen XIII
Voorwoord XV

Hoofdstuk 1. Inleiding 1
Onderzoeksthema 1
1.1 State of the art 2
1.2 Probleemstelling 5
1.3 Onderzoeksvragen 7
1.4 Onderzoeksmethoden 13
1.5 Reikwijdte onderzoek 14
1.6 Relevantie onderzoek 15
1.7 Plan van behandeling 16

Hoofdstuk 2. De paritas creditorum en de uitoefening in het individuele executierecht 17
Plan van behandeling 17
2.1 Persoonlijke rechten 18
2.2 Verhaalsrechten 20
2.3 Artikel 3:277 lid 1 BW 22
2.4 De gelijke verhaalsrechten doorbroken: de uitzonderingen op de paritas creditorum 24
2.4.1 Pand en hypotheek 25
2.4.2 Voorrecht 27
2.4.3 Overige door de wet erkende redenen van voorrang 29
2.4.3.1 Het retentierecht 29
2.4.3.2 De Vormerkung 31
2.4.3.3 Artikel 3:298 BW 32
2.4.4 Feitelijke voorrang 34
2.4.5 Executiekosten 37
2.4.6 Resumerend 37
2.5 De tegenpool van het voorrangsrecht: de achterstelling 38
2.6 De paritas creditorum in het individuele executierecht 39
2.6.1 De verhaalsuitoefening in het individuele executierecht 40
2.6.2 De functies van de paritas creditorum 47
2.7 De BW-pauliana en de “schemerperiode” voor het beslag 49
2.8 Korte verkenning van vroegere functies van de paritas creditorum 51
2.9 De paritas creditorum en het gelijkheidsbeginsel ex artikel 1 Grondwet 55
2.10 Resumé 56

Hoofdstuk 3. De rol van de paritas creditorum tijdens de beheerfase van een faillissement 59
Inleiding 59
3.1 Toepasselijkheid artikel 3:277 BW tijdens faillissement 60
3.2 Beheren en vereffenen 64
3.3 Beginsel van gelijkheid van schuldeisers 67
3.3.1 Rechtsbeginselen en regels 67
3.3.2 Faillissementsrechtelijke doorwerking van het beginsel via de verificatieregels 71
3.3.2.1 Uitwerking beginsel van de gelijkheid van schuldeisers algemeen 71
3.3.2.2 Revindicatie 73
3.3.2.3 Pand- en hypotheekhouders 73
3.3.2.4 Categorieën schuldeisers 74
3.3.2.5 Schuldeisers en overeenkomst 81
3.3.2.6 Actieve prestatie versus passieve prestatie 82
3.3.2.7 Fiscus als schuldeiser 83
3.3.2.8 Buitenlandse goederen van de schuldenaar 84
3.3.2.9 Gelijkheid tussen concurrente en preferente schuldeisers 85
3.3.2.10 Gelijkheid en informatieverschaffing 85
3.3.2.11 Gelijke gevallen en voortschrijdend inzicht van de Hoge Raad 86
3.3.3 Andere regels waarin het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers tot uitdrukking komt 87
3.3.4 Wettelijke bepalingen die de gelijke behandeling versterken 90
3.3.4.1 Artikel 20 Fw 90
3.3.4.2 Artikel 23 Fw en het fixatiebeginsel 92
3.3.4.3 Artikel 33 Fw 93
3.4 De gelijkheidsregel 94
3.4.1 Inhoud van de regel 94
3.4.2 Reflectie op de regel 98
3.5 De paritas creditorum 99
3.6 Resumé 101

Hoofdstuk 4. De paritas creditorum en de reconstructie van de boedel 103
Inleiding 103
4.1 Het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers in de schemerperiode 104
4.2 De paritas creditorum heeft geen functie in de periode voor faillietverklaring 106
4.2.1 Opvattingen in de literatuur 106
4.2.2 De paritas creditorum en de feitelijke concursus creditorum 108
4.3 Regels waarin het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers tot uitdrukking komt 111
4.3.1 Faillissementspauliana 112
4.3.1.1 Artikel 42 Fw 112
4.3.1.2 Artikel 47 Fw 118
4.3.2 Verrekening ex artikel 54 Fw 119
4.3.3 Bestuurdersaansprakelijkheid 122
4.3.3.1 WBF 122
4.3.3.2 Artikel 2:9 BW 124
4.3.4 Onrechtmatige daad 125
4.3.4.1 Reguliere onrechtmatige daad 125
4.3.4.2 De vordering van een individuele schuldeiser tegen een derde partij 126
4.3.4.3 De Peeters/Gatzenvordering op grond van ongerechtvaardigde ongelijke behandeling van schuldeisers 126
4.4 Samenvattend met betrekking tot de gelijke behandeling van schuldeisers 128
4.4.1 Een derde partij (geen schuldeiser van de schuldenaar) veroorzaakt vermogensbenadeling 129
4.4.2 Een schuldeiser van de schuldenaar veroorzaakt vermogensbenadeling 129
4.5 Resumé 130

Hoofdstuk 5. De rol van de paritas creditorum bij de verdeling van de baten 131
Inleiding 131
5.1 Vernietiging van het faillissementsvonnis 132
5.1.1 Recht van verzet, hoger beroep en cassatie 132
5.1.2 De rol van de paritas creditorum 133
5.1.3 De rol van overige regels die het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers uitwerken 135
5.2 Omzetting faillissement in WSNP 140
5.3 Opheffing bij gebrek aan baten 142
5.3.1 De regeling 142
5.3.2 De rol van de paritas creditorum 143
5.3.3 De rol van overige regels die het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers uitwerken 146
5.4 Vereenvoudigde afwikkeling 147
5.4.1 De regeling 147
5.4.2 De rol van de paritas creditorum 147
5.4.3 De rol van overige regels die het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers uitwerken 148
5.5 Uitdelingsprocedure na verificatievergadering 149
5.5.1 De regeling 149
5.5.2 De rol van de paritas creditorum 150
5.5.3 De rol van overige regels die het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers uitwerken 154
5.6 Het akkoord 155
5.6.1 De regeling 155
5.6.2 De rol van de paritas creditorum 157
5.6.2.1 Jurisprudentie 158
5.6.2.2 Reflectie op de rol van de paritas creditorum tijdens een akkoord 160
5.6.2.3 De functie van de paritas creditorum bij een faillissementsakkoord 166
5.6.3 De rol van overige regels die het beginsel van de gelijkheid van schuldeisers uitwerken 168
5.7 Resumerend 171

Hoofdstuk 6. De plaats van de paritas creditorum in het faillissementsrecht 173
Inleiding 173
6.1 Bevindingen tot zover 173
6.2 De plaats van de paritas creditorum in het faillissementsrecht 178

Hoofdstuk 7. Distributieve rechtvaardigheid en de paritas creditorum 179
Inleiding 179
7.1 Concept distributieve rechtvaardigheid 180
7.2 De drie dominante verdelingsvoorkeuren 182
7.2.1 Equity 182
7.2.2 Equality 185
7.2.3 Need 186
7.3 Distributieve rechtvaardigheid en de verdelingsregels bij een faillissement 187
7.3.1 Toepasbaarheid concept distributieve rechtvaardigheid 187
7.3.2 Kwalificatie paritas creditorum 188
7.3.3 Voorkeursnorm in geval van faillissement 189
7.4 Resumé 190
7.5 Kennislacune en formulering hypothese 190
7.6 Methode 191
7.6.1 Participanten 191
7.6.2 Procedure en meetinstrumenten 192
7.6.3 Samenhang afhankelijke variabelen 194
7.6.4 Beschrijving analyse I 194
7.6.5 Beschrijving analyse II 195
7.7 Resultaten analyse I 196
7.8 Resultaten analyse II 197
7.9 Ondernemerschap 202
7.10 Conclusie 203

Hoofdstuk 8. Conclusie en afsluitende beschouwing 205
Inleiding 205
8.1 Beantwoording centrale vraag 205
8.2 Appel wetgever 206

Hoofdstuk 9. Samenvatting 209

Hoofdstuk 10. English summary 219

Literatuurlijst 229
Jurisprudentieregister 259
Bijlage 1. Vragenlijst onderzoek 267