trefwoord
Systemische principes: de onzichtbare wetmatigheden in organisaties en teams
Onder de oppervlakte van elke organisatie, elk team en elke relatie werken krachtige, vaak onzichtbare wetmatigheden die de interacties bepalen. Deze 'systemische principes' vormen het fundament waarop gezonde systemen gebouwd worden. Wanneer deze principes worden geschonden of genegeerd, ontstaan problemen die zich moeilijk laten oplossen met traditionele interventies. In deze verdieping ontdekken we de kern van het systemisch denken en hoe deze principes je kunnen helpen effectiever te werken met complexe vraagstukken.
De drie fundamentele systemische principes
Bij systemisch werk wordt uitgegaan van drie basisprincipes die in elk sociaal systeem gelden, of het nu gaat om families, teams of organisaties. Deze principes zijn universeel en komen in diverse bronnen steeds weer naar voren:
Jeroen Hendriksen
Anja Brasser
Individuele opstellingen binnen coaching
In 'Individuele opstellingen binnen coaching' laten Anja Brasser en Jeroen Hendriksen zien hoe de basisprincipes van het systemisch werk - het recht op een plek, de balans in geven en nemen, en de juiste ordening - toegepast kunnen worden in een individuele coachingsetting zonder de klassieke groepsopstellingen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
1. Binding en het recht op een plek
Het eerste systemische principe gaat ervan uit dat alles en iedereen die tot een systeem behoort, erkend moet worden. Wat wordt buitengesloten of ontkend, wint aan invloed en verstoort het functioneren. In organisaties betekent dit dat zowel successen als mislukkingen, zowel vertrokken medewerkers als huidige teamleden, een erkende plek verdienen.
Wat speelt hier? - ‘Prima inleiding in het systemisch perspectief’
Charles Engelen
Het artikel 'Wat speelt hier?' beschrijft hoe binding een essentieel systemisch principe is: dat wat bij een organisatie hoort, kan niet uitgesloten worden zonder gevolgen. Het bevestigt de systemische wetmatigheid dat 'wat je buitensluit, aan invloed wint' - een cruciaal inzicht voor effectieve verandertrajecten.
2. Ordening - de juiste plek in het geheel
Het tweede principe betreft de natuurlijke ordening binnen systemen. Iedereen en alles heeft een eigen plek in de organisatie of het team. Wanneer deze ordening verstoord raakt, ontstaan er onveiligheid en disfunctionele patronen. Een verstoorde ordening roept altijd om verheldering.
SPOTLIGHT: Barbara Hoogenboom
Barbara Hoogenboom is een vooraanstaande autoriteit op het gebied van systemisch leiderschap. Als mede-eigenaar van het Bert Hellinger Instituut Nederland en oprichter van de Systemic Business School heeft zij baanbrekend werk verricht in het toegankelijk maken van systemische principes voor leiders en organisaties. Haar werk is cruciaal voor het begrijpen van de diepere ordening in organisatiesystemen.
Meer over Barbara Hoogenboom
Jan Jacob Stam
Barbara Hoogenboom
Tegen de stroom mee
In het toonaangevende werk 'Tegen de stroom mee' verkennen Barbara Hoogenboom en Jan Jacob Stam hoe systemische principes doorwerken in organisaties. Ze laten zien hoe leiders effectiever kunnen opereren door deze natuurwetten te respecteren in plaats van ertegen te vechten, wat leidt tot meer flow en minder weerstand in verandertrajecten.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
3. Balans tussen geven en nemen
Het derde fundamentele principe betreft evenwicht. In gezonde systemen bestaat een dynamische balans tussen wat gegeven en wat genomen wordt. Een aanhoudende disbalans - waarbij sommigen altijd geven en anderen altijd nemen - roept op den duur om herstel. Dit kan zich uiten in conflicten, burn-out of hoog verloop.
Systemische principes zijn als de fontein van leven: als de balans tussen geven en nemen verstoord is, stopt de fontein met stromen. Een disbalans wil altijd hersteld worden, en zal zich blijven manifesteren totdat erkenning plaatsvindt.
Uit: De fontein, maak wijze keuzes
Slimmer met het systeem - 'Verrijkend bij het maken van een veranderdiagnose'
Milou Engelaer
In het artikel 'Slimmer met het systeem' wordt uitgelegd hoe het erkennen van patronen in organisaties essentieel is voor veranderdiagnoses. De auteur benadrukt het belang van fysieke signalen: 'Sensaties in je lijf kunnen je zoveel vertellen over wat er speelt, wat lading heeft, welke emoties er zijn.' Dit lichaamsgerichte aspect van systemisch werk maakt het een krachtig instrument in complexe situaties.
Van theorie naar praktijk: systemische principes herkennen
Hoe werken deze principes in de praktijk? Hoe herken je systemische patronen en welke interventies zijn effectief wanneer deze principes geschonden worden? De systemische benadering onderscheidt zich doordat ze niet direct probeert problemen op te lossen, maar eerst de onderliggende dynamiek wil begrijpen.
Leanne Steeghs
Philippe Bailleur
Organisatieopstellingen - het ambacht
In 'Organisatieopstellingen - het ambacht' tonen Leanne Steeghs en Philippe Bailleur hoe systemische principes zoals insluiting, ordening en balans concreet toegepast kunnen worden als krachtig instrument bij organisatieontwikkeling. Ze bieden praktische handvatten om het vakmanschap van het systemisch werk eigen te maken.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
Wat speelt hier? - ‘Maakt het verleden bespreekbaar’
Jan Hoogstra
Het artikel 'Wat speelt hier? - Maakt het verleden bespreekbaar' beschrijft treffend hoe onverwerkt verleden doorwerkt in het heden: 'Als je de opvolger bent van een leidinggevende die onvrijwillig vertrok, en medewerkers nog loyaal zijn aan deze persoon, zul je het erg lastig krijgen. Eerst moet er gesproken worden over dit vertrek voordat de plek weer vrij wordt.' Dit illustreert perfect hoe schendingen van systemische principes uit het verleden huidige problemen veroorzaken.
Systemisch kijken naar weerstand en verandering
Een van de krachtigste toepassingen van systemische principes ligt in het begrijpen van veranderprocessen. Waarom mislukt 70% van de verandertrajecten? Vanuit systemisch perspectief is dat vaak te wijten aan het negeren van de onderliggende principes van binding, ordening en balans.
Els van Steijn heeft de systemische principes op een unieke manier toegankelijk gemaakt via de metafoor van de fontein. Als coach en familie- en organisatieopsteller heeft ze baanbrekend werk verricht door complexe systemische principes te vertalen naar begrijpelijke en toepasbare concepten die ook voor niet-ingewijden direct herkenbaar zijn.
Els van Steijn
De fontein, maak wijze keuzes
In 'De fontein, maak wijze keuzes' gebruikt Els van Steijn een krachtige metafoor om systemische principes inzichtelijk te maken. Ze laat zien hoe deze wetmatigheden van binding, ordening en balans in verschillende levenscontexten werken en hoe bewustwording van deze principes helpt bij het maken van wijzere keuzes.
Boek bekijken
Vandaag voor 21:00 besteld, morgen in huis
De onderstroom zichtbaar maken
Systemisch werk richt zich op wat onder de oppervlakte speelt - de 'onderstroom' die vaak onzichtbaar maar zeer invloedrijk is. Deze onderstroom bestaat uit alle interacties, dynamieken en patronen die ontstaan in de context van een systeem, maar die niet direct zichtbaar zijn in de dagelijkse gang van zaken.
Wat speelt hier? - ‘Taal, inzichten en handvatten voor de onderstroom’
Rudy Kor
In het artikel 'Wat speelt hier? - Taal, inzichten en handvatten voor de onderstroom' wordt uitgelegd dat systemisch interveniëren vooral nuttig is 'als je merkt dat je steeds weer in dezelfde moeizaamheid terechtkomt, het gevoel hebt met de rem erop te werken, steeds weer uit verbinding raakt, brandjes blijft blussen of het idee hebt dat er meer speelt'. Dit zijn typische signalen dat er iets in de systemische onderstroom niet klopt.
Systemische interventies in leiderschap en coaching
Hoe kunnen leiders en coaches systemische principes benutten? Het verschil met reguliere interventies is dat systemisch werk eerst verkent wat er al ís, voordat er aan oplossingen wordt gedacht. De vraag is niet 'Hoe los ik dit op?' maar 'Wat is de goede reden dat deze situatie bestaat?'
Hylke Bonnema
Cuny Stelpstra
Het nieuwe opstellen
In 'Het nieuwe opstellen' verkennen Cuny Stelpstra en Hylke Bonnema hoe universele systemische principes toegepast kunnen worden in moderne opstellingenwerk. Ze laten zien hoe deze aanpak kan leiden tot diepgaande inzichten in de onderliggende dynamiek van persoonlijke en organisatorische vraagstukken.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
RIJP - Impactvol systemisch leiderschap
Tim van Lingen
In 'RIJP - Impactvol systemisch leiderschap' wordt systemisch leiderschap beschreven als 'jezelf in dienst stellen van wat de organisatie nodig heeft'. De auteur benadrukt dat de systemisch leider 'niet begint met problemen oplossen, maar met de vraag: wat is de goede reden dat er stilstand is?' Dit illustreert de essentie van systemisch denken: eerst begrijpen, dan handelen.
Praktische toepassingen van systemische principes
Systemische principes kunnen op diverse manieren praktisch worden toegepast, van formele opstellingen tot kleine interventies in dagelijkse gesprekken. De essentie is altijd het zichtbaar maken van wat onder de oppervlakte speelt.
Ruud Knaapen
Coachen met paarden
In 'Coachen met paarden' laat Ruud Knaapen zien hoe paarden als natuurlijke spiegels fungeren voor systemische dynamiek. Door hun vermogen om direct en onmiskenbaar te reageren op onze innerlijke staat, helpen paarden ons om systemische patronen zichtbaar te maken die anders verborgen zouden blijven.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
In 10 stappen systemisch coachen
Niels van Gorp
Het artikel 'In 10 stappen systemisch coachen' benadrukt dat systemisch werk diepgaande expertise vereist: 'Er is veel oefening en vaardigheid nodig om op degelijke manier systemisch te kunnen coachen; het is een grote verantwoordelijkheid om op deze manier met persoonlijke, vaak kwetsbare vraagstukken te werken.' Dit laat zien dat de eenvoud van systemische principes niet moet worden verward met gemakkelijke toepassing.
De wetenschap achter systemische principes
Hoewel systemisch werk soms als 'zweverig' wordt afgedaan, hebben de onderliggende principes stevige wortels in verschillende wetenschappelijke disciplines, waaronder systeemtheorie, sociale psychologie en complexiteitstheorie.
Leike van Oss: ‘Systeemdenken ontrafelt dynamieken in complexe gehelen’
Leike van Oss
In 'Leike van Oss: Systeemdenken ontrafelt dynamieken in complexe gehelen' wordt uitgelegd hoe systemisch denken fundamenteel is voor het begrijpen van complexe systemen: 'Door de onderlinge relaties tussen delen vormt het grotere geheel nieuwe eigenschappen. Het geheel krijgt kenmerken die niet terug te voeren zijn op de onderdelen.' Dit verklaart waarom systemische principes zo krachtig zijn: ze adresseren het volledige systeem, niet slechts de afzonderlijke delen.
Individuele opstellingen binnen coaching
Een cruciale les uit systemisch werk is dat elk symptoom of probleem in een organisatie een signaal is dat om aandacht vraagt. Als je alleen het symptoom bestrijdt zonder de onderliggende systemische oorzaak te adresseren, zal het probleem in een andere vorm terugkeren. Duurzame oplossingen vereisen respect voor de systemische principes.
Systemische principes in de praktijk brengen
Als je systemische principes wilt toepassen in je eigen context, begin dan met observeren zonder te oordelen. Welke patronen zie je? Welke verhalen worden verteld én welke worden verzwegen? Wie of wat wordt mogelijk buitengesloten? Is er een balans tussen geven en nemen? Door eerst te begrijpen wat er speelt, creëer je ruimte voor effectieve interventies.
Conclusie: De kracht van systemische wijsheid
Systemische principes bieden een krachtig perspectief op complexe vraagstukken in organisaties en relaties. Ze nodigen ons uit om voorbij de oppervlakte te kijken, patronen te herkennen en interventies te plegen die de onderliggende dynamiek adresseren in plaats van alleen de symptomen. Door de basisprincipes van binding, ordening en balans te respecteren, creëren we gezondere systemen waarin mensen kunnen floreren en veranderingen duurzaam verankerd worden. Systemisch werk is geen snelle oplossing, maar biedt een diepgaand inzicht dat veel traditionele interventies mist - en dat is precies waar zijn kracht ligt.
De bestsellers
-
€ 28,50
-
€ 32,95
-
€ 29,95
-
€ 29,95
-
€ 69,95
