Rijnlands organiseren: de kracht van vakmanschap, vertrouwen en verbinding

In een wereld waarin efficiëntie en winstmaximalisatie vaak voorop staan, biedt Rijnlands organiseren een verfrissend alternatief. Deze managementfilosofie plaatst de mens en vakmanschap centraal, in tegenstelling tot het Angelsaksische model dat vooral gericht is op aandeelhouderswaarde en korte-termijn resultaten. Maar wat houdt Rijnlands organiseren precies in en waarom wint dit model steeds meer aan populariteit?

De essentie van Rijnlands organiseren

Rijnlands organiseren is een organisatiefilosofie waarbij de organisatie in handen is van vakmensen en in dienst staat van de bedoeling. Het omvat principes van vakmanschap, verbinding, vertrouwen en inspiratie (ook wel de V3i genoemd). Hierbij staat horizontaal organiseren centraal, in plaats van de traditionele hiërarchische 'hark' die typerend is voor het Anglo-Amerikaanse model.

Het Rijnlands model gaat verder dan alleen een andere organisatiestructuur - het vertegenwoordigt een fundamenteel andere kijk op wat een organisatie is en hoe deze zou moeten functioneren in de samenleving. Waar het Anglo-Amerikaanse model vooral gericht is op shareholders, richt het Rijnlandse model zich op alle stakeholders.

Historische wortels van het Rijnlands denken

Hoewel de term 'Rijnlands organiseren' pas in 1991 werd geïntroduceerd door de Franse econoom Michel Albert in zijn boek 'Capitalisme contre Capitalisme', gaat het gedachtegoed veel verder terug. Al in de 19e eeuw ageerde de sociale en politieke filosofie tegen het hebzuchtige individualisme en het laissez-faire kapitalisme van de industriële revolutie.

De Rijnlandse traditie heeft altijd een tussenweg proberen te vinden tussen het 'harde kapitalisme' uit Amerika en het centralistische 'big brother is watching you' van het communisme. Na de financiële crisis van 2008 kreeg het Rijnlands denken hernieuwde aandacht als mogelijk alternatief voor het dominante Anglo-Amerikaanse model.

Rijnlands vs. Angelsaksisch: de fundamentele verschillen

Om de essentie van Rijnlands organiseren goed te begrijpen, is het nuttig om de verschillen met het Anglo-Amerikaanse (Angelsaksische) model op een rij te zetten:

• Tijdshorizon: Rijnlands - lange termijn denken vs. Angelsaksisch - kortetermijnfocus
• Besturing: Rijnlands - decentraal, horizontaal vs. Angelsaksisch - centraal, verticaal
• Mensbeeld: Rijnlands - mens als vakman vs. Angelsaksisch - mens als resource
• Macht: Rijnlands - gedeeld, wie het weet mag het zeggen vs. Angelsaksisch - geconcentreerd bij top
• Doel: Rijnlands - stakeholder value vs. Angelsaksisch - shareholder value

Rijnlands organiseren in de praktijk

Hoe ziet Rijnlands organiseren er in de praktijk uit? Er zijn diverse voorbeelden van organisaties die met succes volgens Rijnlandse principes werken:

Een bekende praktijkcase is Buurtzorg Nederland. Onder leiding van Jos de Blok floreert deze zorgorganisatie met zelfsturende wijkteams. In tegenstelling tot traditionele thuiszorgorganisaties die sterk vanuit een 'systeemwereld' opereren, werkt Buurtzorg vanuit de 'leefwereld' waarin de organisatie horizontaal is ingericht en de backoffice de frontoffice optimaal ondersteunt.

De toekomst van Rijnlands organiseren

Ondanks de toenemende belangstelling voor het Rijnlandse gedachtegoed, is het Anglo-Amerikaanse model nog steeds dominant in veel sectoren. Toch zijn er signalen dat er een kentering gaande is. De financiële crisis van 2008, de groeiende kloof tussen rijk en arm, en de klimaatcrisis hebben het besef vergroot dat het louter streven naar aandeelhouderswaarde een doodlopende weg is.

Uitdagingen en kritiek

Hoewel het Rijnlandse model veel voordelen biedt, heeft het ook uitdagingen en is er kritiek. Sommigen wijzen op de vele overlegstructuren, mogelijk minder ondernemerschap en relatief starre arbeidssystemen in Rijnlandse organisaties. Ook wordt soms gesteld dat grote innovatieve bedrijven als Google, Amazon en Tesla juist uit de Angelsaksische wereld komen.

Conclusie: de toekomst is Rijnlands?

Als we kijken naar de groeiende onvrede over de excessen van het neoliberalisme en de roep om meer duurzaamheid, menselijkheid en lange-termijn denken in organisaties, lijkt het Rijnlandse model goed te passen bij de uitdagingen van deze tijd. Het besef groeit dat organisaties niet alleen verantwoordelijk zijn jegens aandeelhouders, maar jegens alle stakeholders, inclusief medewerkers, klanten, de samenleving en het milieu.

Rijnlands organiseren biedt een alternatief dat zowel menselijk als economisch duurzaam is. Het plaatst vakmanschap, vertrouwen en verbinding centraal en erkent dat organisaties er niet alleen zijn om winst te maken, maar ook om waarde toe te voegen aan de samenleving. In een steeds complexere wereld waarin wendbaarheid en innovatie cruciaal zijn, biedt het Rijnlandse model wellicht juist de sleutel tot succes.