trefwoord
Normen en waarden: fundament van ethisch handelen in werk en samenleving
In een wereld waarin vertrouwen en integriteit steeds belangrijker worden, vormen normen en waarden het fundament voor ons gedrag – zowel privé als professioneel. Maar wat zijn normen en waarden precies? Hoe verhouden ze zich tot elkaar? En hoe passen we ze toe in werk en maatschappij? Deze pagina biedt inzicht in de betekenis en toepassing van deze vaak verwarde begrippen.
Wat zijn normen en waarden?
Hoewel we de termen vaak in één adem noemen, is er een essentieel verschil: waarden zijn de principes en idealen die wij belangrijk vinden, terwijl normen de concrete gedragsregels zijn die daaruit voortvloeien. Simpel gezegd: waarden bepalen wat we belangrijk vinden, normen bepalen hoe we daarnaar handelen.
Rick van Asperen
De groeten met moeten
In 'De groeten met moeten' maakt Rick van Asperen een cruciaal onderscheid tussen normen (wat hoort) en waarden (wat je belangrijk vindt). Door dit verschil te begrijpen, kunnen we bewuste keuzes maken en authentiek handelen in plaats van te vervallen in 'moeten' op basis van externe verwachtingen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 6 werkdagen
Het onderscheid tussen normen en waarden is niet alleen theoretisch belangrijk, maar heeft praktische consequenties voor hoe we omgaan met ethische dilemma's. Wanneer normen losgekoppeld raken van onderliggende waarden, kunnen ze hun betekenis verliezen.
Ronald Jeurissen
Bedrijfsethiek: een goede zaak
Het boek 'Bedrijfsethiek: een goede zaak' van Ronald Jeurissen biedt een fundamentele uiteenzetting over het onderscheid tussen normen en waarden in een bedrijfscontext. Jeurissen legt uit hoe normen de concrete uitwerking zijn van onderliggende waarden en hoe dit verschil essentieel is voor ethisch handelen in organisaties.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Auteurs die schrijven over 'normen en waarden'
Normen en waarden in organisaties
In organisaties spelen normen en waarden een cruciale rol bij het vormen van bedrijfscultuur, het bepalen van ethisch handelen en het opbouwen van vertrouwen. Wanneer waarden alleen op papier bestaan maar niet worden nageleefd in de praktijk, ontstaat er een kloof die kan leiden tot ethische problemen.
Waarden- en Normenspel
Peter de Roode
Dit artikel over het Waarden- en Normenspel belicht een belangrijk inzicht: 'Als het verband tussen norm en waarde niet meer bestaat, wordt de norm letterlijk waardeloos'. In veel organisaties zien medewerkers de verbinding tussen regels en onderliggende principes niet meer, wat leidt tot betekenisverlies en verminderde betrokkenheid.
SPOTLIGHT: Muel Kaptein
Muel Kaptein is als hoogleraar Bedrijfsethiek en Integriteitmanagement aan de Erasmus Universiteit en partner bij KPMG een autoriteit op het gebied van bedrijfsethiek. Met meer dan 30 jaar ervaring ondersteunt hij organisaties bij het verbeteren van hun integriteit, frauderisicomanagement en compliance.
Meer over Muel Kaptein
Muel Kaptein
Waarom goede mensen soms de verkeerde dingen doen
In 'Waarom goede mensen soms de verkeerde dingen doen' onderzoekt Kaptein hoe mensen in organisaties omgaan met normen en waarden en waarom ze hiervan afwijken. Hij toont aan dat ethische misstappen vaak niet voortkomen uit slechte intenties, maar uit contextuele factoren en psychologische mechanismen die ons moreel kompas verstoren.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Om normen en waarden effectief in een organisatie te verankeren, is het belangrijk dat leiders niet alleen spreken over ethiek, maar dit ook voorleven. De waarden moeten zichtbaar zijn in het dagelijks handelen en beslissingen van leidinggevenden.
Het juiste doen als niemand kijkt // ‘Een toetssteen voor je eigen handelen’
Daan Koot
Frank Peters pleit in 'Het juiste doen als niemand kijkt' voor leiderschap dat verder gaat dan alleen financiële resultaten. Hij introduceert het 'IntegriteitsFrame', een persoonlijk werkmodel voor integer leiderschap, waarin rekening wordt gehouden met alle belanghebbenden. Een holistische benadering die kan dienen als toetssteen voor ieders functioneren.
Culturele verschillen in normen en waarden
In onze globaliserende wereld ontmoeten verschillende culturen elkaar, elk met eigen normen en waarden. Dit kan leiden tot misverstanden en conflicten, maar biedt ook kansen voor wederzijds begrip en verrijking.
Jan Pieter van Oudenhoven is bijzonder hoogleraar Cross-culturele psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en voorzitter van de Stichting Bevordering Intercultureel Contact. Zijn onderzoek richt zich op nationale culturen, internationale samenwerking en de determinanten van succesvolle interculturele interactie.
Jan Pieter van Oudenhoven
Ellen Giebels
Groepen aan het werk
In 'Groepen aan het werk' onderzoeken Ellen Giebels en Jan Pieter van Oudenhoven hoe mensen in groepsverband functioneren. In een steeds complexere maatschappij worden we gedwongen meer samen te werken, waarbij verschillen in normen en waarden tussen individuen en culturen een belangrijke rol spelen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen
Het herkennen en respecteren van culturele verschillen in normen en waarden is essentieel voor effectieve samenwerking in diverse teams. Tegelijkertijd is het belangrijk een gemeenschappelijke basis te vinden waarin fundamentele waarden als respect en integriteit centraal staan.
"Een groot deel van ons leven brengen we door in groepsverband. Omdat de maatschappij steeds ingewikkelder wordt, zijn we gedwongen steeds meer met anderen samen te werken. Daarbij spelen gedeelde normen en waarden een cruciale rol als bindmiddel."
Uit: Groepen aan het werk
Normen en waarden in veranderprocessen
Bij het doorvoeren van organisatieveranderingen wordt de rol van normen en waarden vaak onderschat. Succesvolle verandering draait niet alleen om nieuwe structuren of processen, maar vooral om het beïnvloeden van de onderliggende normen die gedrag sturen.
Damon Centola is verbonden aan de Annenberg School for Communication van de Universiteit van Pennsylvania. Zijn innovatieve onderzoek naar gedragsverandering en sociale netwerken wordt internationaal geciteerd. Als veelgevraagd spreker adviseert hij organisaties als Amazon, Microsoft en de NBA.
Damon Centola
Verandering
In 'Verandering' toont Damon Centola aan dat succesvolle verandering niet draait om het simpelweg verspreiden van informatie, maar om het beïnvloeden van sociale normen. Centola's baanbrekende onderzoek laat zien dat echte gedragsverandering afhankelijk is van sociale bekrachtiging en netwerkstructuren.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Nieuwe Management Summaries, met o.a. Verandering van Damon Centola
Pierre Pieterse
Centola's inzichten tonen aan dat sterke sociale verbindingen cruciaal zijn bij het verspreiden van normen en waarden. In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, verspreiden belangrijke gedragsveranderingen zich niet via zwakke connecties maar via netwerken met sterke onderlinge verbindingen die sociale bekrachtiging mogelijk maken.
Morele dilemma's en morele oordeelsvorming
In complexe situaties moeten we afwegingen maken tussen verschillende waarden en normen. Deze morele dilemma's vereisen een zorgvuldige afweging, zeker in leidinggevende posities waar beslissingen grote impact kunnen hebben.
Morele dilemma’s in de boardroom - ‘Hoort thuis op het bureau van elke bestuurder’
Rudy Kor
Mijntje Lückerath-Rovers introduceert in haar werk over morele dilemma's in de boardroom de 'morele overwegingenmatrix'. Dit hulpmiddel helpt bestuurders bij het maken van afwegingen tussen utilitaristische benaderingen (maximaal nut voor de meeste mensen) en deontologische benaderingen (handelen volgens morele normen).
Morele dilemma’s in de boardroom - ‘Een overzichtelijke aanpak’
Paul Schollaardt
Voor morele oordeelsvorming in bestuurskamers hanteert Lückerath-Rovers zes universele morele normen: eerlijkheid, integriteit, loyaliteit, verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en burgerschap. Door argumenten te rangschikken onder deze normen, kunnen morele afwegingen geobjectiveerd en bespreekbaar worden gemaakt.
Praktische toepassing van normen en waarden
Hoe breng je normen en waarden in de praktijk? Er zijn verschillende methoden en hulpmiddelen die helpen bij het bespreekbaar maken en toepassen van normen en waarden in teams en organisaties.
SPOTLIGHT: Christien Smit
Christien Smit heeft als opleidingsadviseur en vertrouwenspersoon bij een bank veel ervaring met het bespreekbaar maken van gedrag en normen en waarden. Volgens haar zijn protocollen en vertrouwenspersonen een noodzakelijk vangnet, maar begint een veilige en plezierige werksfeer bij het bespreekbaar maken van gedrag.
Meer over Christien Smit
Christien Smit
Kan dit wel?
Met 'Kan dit wel?' heeft Christien Smit een hulpmiddel ontwikkeld dat bewustwording stimuleert dat niet iedereen dezelfde normen en waarden heeft. Dit spel helpt teams en individuen te begrijpen hoe verschillende opvattingen over wat goed en fout is hun onderlinge gedrag beïnvloeden.
Spel bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Peter Gerrickens
Marijke Verstege
Zjev van Dun
Waarden- en Normenspel
Het 'Waarden- en Normenspel' van Marijke Verstege, Peter Gerrickens en Zjev van Dun brengt mensen in gesprek over waarden en normen met de centrale vraag: 'Wat vind ik belangrijk?'. Met 140 kleurrijke kaarten in drie groepen kunnen teams en individuen op een toegankelijke manier hun waarden expliciteren.
Spel bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Het expliciet maken en bespreken van normen en waarden is een krachtige stap naar een gezonde werkcultuur. Door regelmatig met elkaar in gesprek te gaan over wat we belangrijk vinden en hoe we dat vertalen naar gedrag, creëren we een gemeenschappelijk moreel kader.
Frank Weijers
Leidinggeven met Deep Democracy
In 'Leidinggeven met Deep Democracy' laat Frank Weijers zien hoe deze methode kan helpen bij het omgaan met verschillende normen en waarden in groepen. Door alle stemmen in een groep – ook de afwijkende – te horen en waarderen, ontstaat een inclusieve besluitvorming die verschillende perspectieven integreert.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
De groeten met moeten
Een belangrijke les uit 'De groeten met moeten' is dat we onderscheid moeten maken tussen wat we zelf echt belangrijk vinden (onze waarden) en wat we doen omdat het 'hoort' (normen). Door te handelen vanuit persoonlijke waarden in plaats van externe 'moetens', creëren we authenticiteit en eigenaarschap in ons professionele leven.
De verbinding tussen persoonlijke en professionele waarden
Mensen zoeken steeds meer naar betekenisvol werk waarin ze hun persoonlijke waarden kunnen verenigen met hun professionele activiteiten. Deze zoektocht naar authenticiteit en zingeving beïnvloedt hoe organisaties zichzelf positioneren.
Betekenis & bullshit - Zingeving en marketing in de betekeniseconomie
Stephan Ummelen
Zoals beschreven in 'Betekenis & bullshit', willen medewerkers tegenwoordig betekenisvol werk doen. Onderzoek van McKinsey toont aan dat 82% van medewerkers het hebben van een purpose belangrijk vindt, en 72% vindt deze purpose belangrijker dan winst. Echter, geloofwaardigheid is essentieel - mensen prikken door oppervlakkige waardenstatements heen.
Edgar Schein
Loopbaan-ankers
Edgar Schein's 'Loopbaan-ankers' helpt professionals te ontdekken welke kwaliteiten, drijfveren en waarden hun 'anker' vormen. Dit loopbaan-anker, een combinatie van talenten, motivaties en persoonlijke waarden, is cruciaal bij het vinden van passend werk dat voldoening schenkt en aansluit bij je persoonlijke normen en waarden.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
De afstemming tussen persoonlijke waarden en organisatiewaarden is niet alleen belangrijk voor individueel welzijn, maar ook voor organisatiesucces. Wanneer medewerkers hun persoonlijke waarden kunnen leven in hun werk, leidt dit tot hogere betrokkenheid, minder burn-out en betere prestaties.
Vera Ranty
Sjoerd van Gurp
Joos Priem
De lerende professional
In 'De lerende professional' besteden Joos Priem, Sjoerd van Gurp en Vera Ranty een compleet hoofdstuk aan normen en waarden. Ze belichten de rol van moraal, beroepsethiek en waarden in professioneel handelen. De auteurs tonen hoe persoonlijke en professionele principes richting geven aan beslissingen en gedrag van professionals.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Conclusie: De blijvende relevantie van normen en waarden
In een wereld die steeds sneller verandert, blijven normen en waarden van fundamenteel belang. Ze vormen het morele kompas dat ons helpt bij het navigeren door complexe situaties, zowel privé als professioneel. Door bewust te reflecteren op wat we werkelijk belangrijk vinden en hoe we dat vertalen naar gedrag, kunnen we bijdragen aan een samenleving en werkomgeving waarin integriteit, respect en rechtvaardigheid centraal staan.
Het onderscheid tussen normen (gedragsregels) en waarden (principes) blijft cruciaal. Alleen wanneer normen geworteld zijn in gedeelde waarden, hebben ze betekenis en draagvlak. Dit vraagt om voortdurende dialoog, kritische reflectie en de moed om te handelen volgens onze diepste overtuigingen, zelfs wanneer niemand kijkt.
De bestsellers
-
€ 12,00
-
€ 32,50
-
€ 38,25
-
€ 24,95
-
€ 47,00
