Grondstoffenschaarste: De Urgente Uitdaging van Onze Tijd

We leven in een tijdperk van toenemende grondstoffenschaarste. Bedrijven moeten rapporteren over materiële duurzaamheidsontwikkelingen die leiden tot mogelijk financiële risico's, zoals grondstoffenschaarste onder de nieuwe CSRD-richtlijn. Kritieke grondstoffen zijn natuurlijke metalen en mineralen die belangrijk zijn voor onze economie en maatschappij, maar waarvan we niet zeker weten of ze ook in de toekomst voldoende beschikbaar zijn. De vraag naar kritieke grondstoffen groeit hard.

De Onderliggende Oorzaken van Schaarste

Grondstoffenschaarste ontstaat niet alleen door fysieke uitputting. De grondstoffenschaarste duidt niet op een fysiek gebrek, maar is primair het gevolg van het functioneren van de grondstoffenmarkt. Het tekort aan grondstoffen is in eerste plaats te duiden als een economisch en ecologisch probleem. De energietransitie versterkt deze druk aanzienlijk.

Kritieke Grondstoffen in de Energietransitie

Voor duurzame energie hebben we kobalt, nikkel en lithium nodig voor de accu's en batterijen waar de energie in wordt opgeslagen. In windmolens worden ook grote hoeveelheden neodymium, boor of praseodymium gebruikt voor de magneten. Lithium-ion batterijen worden gemaakt van lithium, koper, mangaan, nikkel en kobalt. Dat zijn allemaal grondstoffen die als kritiek of strategisch zijn aangemerkt door de Europese Unie.

Van Lineair naar Circulair: De Noodzakelijke Transitie

De traditionele lineaire economie van 'produceren-gebruiken-weggooien' botst met de realiteit van eindige hulpbronnen. De modernste mijnen zijn geen geologische vindplaatsen van ertsen, maar de afvalbergen van onze consumptiemaatschappij. Door afval als bron voor grondstoffen te beschouwen, blijven eenmaal gedolven materialen aanwezig in de kringloop.

Praktische Oplossingen voor Bedrijven

Bedrijven kunnen concrete stappen nemen om minder afhankelijk te worden van schaarse grondstoffen. In de circulaire economie gebruikt u kritieke grondstoffen opnieuw. Door te innoveren gaat dit steeds beter. Zo is er minder invoer van kritieke grondstoffen nodig.

De Materialentransitie: Grenzen aan de Groei

De huidige materialengroei stuit op fysieke grenzen. We moeten een fundamentele transitie maken in hoe we omgaan met grondstoffen.

Internationale Samenwerking en Strategische Autonomie

Op dit moment komt 97 procent van de kritieke grondstoffen die Europa verwerkt uit landen buiten Europa. De Critical Raw Materials Act stelt dat Europa in 2030 minstens 10 procent van de benodigde kritieke grondstoffen uit eigen mijnen wint. Dit vereist nieuwe strategieën en samenwerkingsverbanden.

Recycling als Sleutel tot de Toekomst

Recycling is een easy win. Nederland heeft samen met de rest van Europa een uitstekend netwerk om afgedankte (lithium) accu's en batterijen te recyclen, waarbij de belangrijkste stoffen worden teruggewonnen. De recycling van kritieke materialen uit LFP-batterijen wordt cruciaal. Deze batterijen bevatten strategische materialen zoals lithium, fosfor, aluminium en koper.

De Toekomst: Samenwerking en Innovatie

Grondstoffenschaarste is geen onoplosbaar probleem, maar vereist een gecoördineerde aanpak. Door in het buitenland met andere bedrijven samen te werken, verkleint u het risico op gebrek aan of hoge kosten voor kritieke grondstoffen. Internationaal is ook meer mogelijk voor verwerking en het spreiden van risico's.

De uitdaging van grondstoffenschaarste biedt ook kansen. Bedrijven die nu investeren in circulaire oplossingen, duurzaam productontwerp en efficiënt grondstofgebruik, zullen beter gewapend zijn voor de toekomst. De beschikbare kennis en praktische handvatten in de genoemde werken bieden een solide basis voor deze transitie.