Reden te meer dat ik me enorm heb verheugd om dit pas verschenen boek van planoloog en hoogleraar Zef Hemel te lezen. Toen ik afgelopen week naar Londen en Berlijn reisde, wist ik welk boek ik mee moest nemen.
Hemel is een diepgewortelde deskundige in stedelijke planning. Hij bekleedt de bijzondere leerstoel stedelijke planning aan de Universiteit van Amsterdam die is ingesteld door het stadsbestuur van Amsterdam. Zijn boek is een ode aan grootstedelijkheid. Niets is subliemer, spannender en fascinerender dan een hele grote stad. Met deze reeks overtreffende trappen opent Hemel zijn boek. Hemel wil de boel opschudden. Een positief Nederlands boek over de stad, in plaats van zorgelijkheid en afgrijzen als het om de grote stad gaat. Op de tweede bladzijde al, komt Hemel ervoor uit dat het zijn grote frustratie is dat Nederland hopeloos achterop is geraakt met grootstedelijkheid. Dat komt, zegt Hemel, omdat wij het fenomeen stad bitter slecht begrijpen. En vooral zijn vakgenoten, stedelijke planners begrijpen steden niet. In ieder volgend hoofdstuk zal Hemel uitleggen waarom stedelijke planners steden niet begrijpen.
Hemel neemt de lezer mee door de geschiedenis van de moderne stedenbouw. Hij laat zien hoe overheden, architecten en stedelijke planners met hun visie over de stad eigenlijk altijd tegen grootstedelijkheid hebben willen plannen. Twintigste eeuwse concepten zoals de tuinstad, parkstad, Randstad, suburbs en Vinexwijken gaan allemaal uit van het afremmen of in goede banen leiden van stedelijke groei. Bedoeld om orde en rust te creëren. De complexiteit terug te brengen en het leven overzichtelijk te maken. Hemel betoogt dat de grote steden de broedplaatsen zijn van innovatie, juist dankzij hun diversiteit, rommeligheid en toevallige ontmoetingen. Daarom trekken steden de nieuwkomers, de mensen die verder willen komen. Daarom is er altijd spanning met het achterland, door Hemel consequent aangeduid als wingebieden.
Over de kracht van de stad had ik meer willen weten. Als steden zo vernuftig zijn, hoe gaan de steden dan de problemen van de 21e eeuw oplossen? Slechts vluchtig benoemt Hemel voorbeelden van zelfsturing en lokale dynamiek. Daar moet de oplossing zitten. Ik had alleen meer willen lezen over de voordelen en kansen die grote steden bieden, het impact op de economie en op sociale mobiliteit. Helaas gaat het boek grotendeels over de misvattingen van planologen en in mindere mate over De toekomst van de stad. Dat punt wil hij steeds maken en daardoor is het boek op veel plekken herhaalderig. Zijn frustratie over de planologie als een van de centrale thema’s in het boek kan mij als lezer helaas niet tot het einde toe boeien.
Dat gezegd hebbende, De toekomst van de stad leest heerlijk weg. Het is informatief over allerlei aspecten van stedelijkheid en stedelijke planning. Hemel deelt een aantal mooie inzichten over de kracht van steden en geeft daarmee een doorkijkje naar de toekomst van de stad. Zijn bevlogenheid is onmiskenbaar en aanstekelijk. Hemel heeft een waardevolle kijk op steden. Zeer relevant in de verstedelijkte wereld van de 21e eeuw.
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen. Ze maakt deel uit van het collectief van toekomstdenkers voor de trendrede.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
