Het spel bestaat uit vierenvijftig kaarten, die verdeeld zijn over zes categorieën: Ouder, Partner, Familielid, Vriend(in), Nederlander en Collega. Je zou het basisrollen kunnen noemen, rollen die we allemaal wel spelen en die een wezenlijk onderdeel vormen van onze sociale identiteit. Iedere kaart bevat een vraag, een reflectieopdracht en wat wetenswaardigheden uit de psychologie. Het is de bedoeling dat alle spelers om beurten een kaart trekken, feedback vragen – bijvoorbeeld: welke rol speel ik volgens jullie in een groep? – en vervolgens bij zichzelf te rade gaan in hoeverre de diverse antwoorden (nieuwe) inzichten opleveren. Onder de noemer ‘Wist je dat’ lees je ten slotte dat groepen waarin iedereen dezelfde rol vervult, vaak weinig productief zijn.
Hoewel het iedereen vrij staat het spel op zijn eigen manier te spelen, adviseert de auteur wel alle kaartcategorieën te gebruiken. Ook al kennen mensen je bijvoorbeeld alleen als collega-op-het-werk, het kan heel verhelderend zijn te horen hoe zij denken dat je je rol als echtgenoot of ouder speelt. Alle informatie helpt je te werken aan je ideale zelf. Aldus Pieternel Dijkstra, die eerder al Het Relatiespel ontwierp.
Of zo’n opmerking echt helpt bij het in de markt zetten van dit spel, mag je betwijfelen. Dat geldt ook voor de verschillende doelen die in het spelregelboekje worden genoemd: het spel helpt je je blinde vlekken te ontdekken, versterkt je zelfvertrouwen, versterkt je relaties met anderen, helpt je werken aan je ‘ideale zelf’ en vergroot je kennis over psychologie. Het klinkt mij allemaal wat soft in de oren; te weinig specifiek. Je overweegt toch pas zo’n spel te kopen als je je voldoende herkent in de situaties waarin het pretendeert goede diensten te bewijzen. En die zijn er natuurlijk genoeg. Een ander punt van kritiek betreft het ontbreken van praktijkopdrachten. Uit ervaring weet ik hoe leerzaam het kan zijn als je mensen niet alleen vertelt wat ze doen, maar ook hoe ze dat doen. Dat ze bijvoorbeeld in een discussie al heel snel op het puntje van hun stoel gaan zitten, klaar om hun gesprekspartner allerlei tegenargumenten in het gezicht te slingeren. Wat een goed, open gesprek nagenoeg onmogelijk maakt. Of dat hun gezicht ergernis uitdrukt, terwijl ze met woorden willen doen geloven geduldig te luisteren. Feedback geven kan ook betekenen dat je zoiets laat zien en die mogelijkheid biedt Het Spiegelspel niet. Ik vind dat een gemiste kans.
In hoeverre is Het Spiegelspel een waardevolle aanvulling op het instrumentarium dat al beschikbaar was voor het vergroten van zelfkennis en -vertrouwen en de dynamiek met anderen? Kan het zich meten met bijvoorbeeld het Reflectiespel van Lingsma, Siebesma en Oosting, dat grotendeels dezelfde doelen nastreeft? Ik betwijfel het. Het Reflectiespel is rijker doordat het veel meer opdrachtkaarten bevat, ook met praktijkopdrachten, en een andere opzet kent, die het een veel grotere functionaliteit geeft. Het Spiegelspel is een aardig initiatief, maar het slaagt er niet in zijn belangrijkste concurrenten achter zich te laten.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
