In een wereld waarin geopolitieke spanningen toenemen en het bedrijfsleven steeds internationaler opereert, is Impact van Geopolitiek een bijzonder waardevolle bijdrage. De auteurs – Blom, Korteweg, Néhmé en Okano-Heijmans – slagen erin een helder, goed gestructureerd overzicht te bieden van hoe geopolitiek bedrijven beïnvloedt, en wat bedrijven kunnen doen om niet slechts speelbal te zijn van internationale ontwikkelingen, maar juist als actieve actor op te treden.
dagelijkse realiteit
Stel: je bent uitgever in Nederland en besluit je boeken in Polen te laten drukken om kosten te verlagen. Dan heb je al te maken met geopolitiek. Het is een onderwerp dat dichterbij is dan we denken.
Blom, Korteweg, Néhmé en Okano-Heijmans richten zich nadrukkelijk op managers en bestuurders van internationaal opererende bedrijven. Ze maken direct duidelijk dat geopolitiek geen abstract academisch begrip is, maar dagelijkse realiteit voor ondernemingen als ASML, Philips, Boskalis en Booking.com. Door middel van interviews met vertegenwoordigers van deze bedrijven ontstaat een overtuigend beeld van de praktijk. De centrale boodschap: geopolitiek is te leren, maar blijft altijd maatwerk.
scherpe begripsvorming
De kracht van het boek zit in de scherpe begripsvorming, zoals het onderscheid tussen het ‘geo-politiek klimaat’ (structurele langetermijntrends) en het ‘geo-politiek weer’ (kortetermijnincidenten). Dit onderscheid helpt bedrijven om risico’s en kansen beter te duiden en hun strategie daarop aan te passen. Op treffende wijze wordt duidelijk dat staten en bedrijven steeds meer van elkaar afhankelijk zijn, en dat die verwevenheid vraagt om nauwe samenwerking en voortdurende alertheid.
Een sterk onderdeel van het boek is het overzicht van negen historische ‘kantelpunten’ sinds de Tweede Wereldoorlog. Van de wederopbouw in de jaren ’50 tot de opkomst van anti-globalisering rond 2016: elk kantelpunt heeft zijn weerslag gehad op het bedrijfsleven. De auteurs tonen overtuigend aan dat lessen uit het verleden, zoals de omgang met de oliecrisis of de ‘Japan scare’, nog altijd relevant zijn – bijvoorbeeld in het kader van de huidige zorgen over Chinese invloed.
afhankelijkheden
Het thema ‘afhankelijkheid’ loopt als rode draad door het boek. Denk aan energieafhankelijkheid van olie en gas, of de invloed van Big Tech op Europese overheden. Daarnaast worden nieuwe afhankelijkheden besproken, zoals die zijn ontstaan door handel met China of de mondiale halfgeleiderproductie in Taiwan. In het verlengde daarvan krijgt het begrip ‘veiligheid’ een bredere lading. Na de aanslagen van 2001 werd veiligheid meer dan ooit een bedrijfszaak – met als gevolg de opkomst van protocollen, cybersecurity en scenariodenken.
transmissiekanalen
Sterk is ook de bespreking van tien zogeheten transmissiekanalen. Deze vormen een instrumentarium waarmee bedrijven kunnen nagaan hoe en waar geopolitiek hen raakt: van prijsvolatiliteit tot personeelsveiligheid en digitale dreigingen. Door drie kernvragen te stellen – welk kanaal raakt ons, wat is de aard van de impact, en wat is de tijdshorizon? – kunnen bedrijven hun geopolitieke blootstelling in kaart brengen. Een voorbeeld is Carlsberg – een Deense brouwer – dat door de oorlog in Oekraïne zijn Russische activiteiten moest afschrijven, met een kostenpost van 1,4 miljard dollar. Ook Booking.com, als doelwit van cybercriminelen en buitenlandse overheden, ondervindt direct de gevolgen van geopolitieke dynamiek. De casus ASML en de Taiwanese afhankelijkheid van chipproductie onderstrepen het wereldwijde karakter van deze thematiek.
doorlichtingskader
Het boek biedt tot slot een ‘doorlichtingskader’ waarmee bedrijven geopolitiek kunnen verankeren in hun strategie. Daarbij is het uitgangspunt helder: elk bedrijf heeft een unieke positie en vraagt dus om een eigen benadering. Er bestaat geen standaardaanpak. De auteurs pleiten dan ook voor het ontwikkelen van ‘anticiperend vermogen’: het vermogen om voorbereid te zijn op zowel verstorende als kansrijke gebeurtenissen.
Ansoff en Taleb
Opmerkelijk en verfrissend is de aandacht voor onverwachte wendingen en abrupte schokken. De verwijzingen naar Igor Ansoff en Nassim Taleb brengen extra diepgang: strategische planning moet plaatsmaken voor anti-fragiele systemen en het leren herkennen van zwakke signalen. Juist dit punt maakt duidelijk dat intuïtie en gevoel (‘Fingerspitzengefühl’) bij besluitvorming niet mogen ontbreken. Maar het is tevens dit punt waarop ik graag wat meer voorbeelden had willen zien. Bijvoorbeeld hoe CEO’s zoals Peter Berdowski (Boskalis) omgaan met dit Fingerspitzengefühl. Hoe herkennen zij zwakke signalen en hoe vertalen zij die naar actie? Dat blijft wat onderbelicht.
Al met al is Impact van Geopolitiek een zeer geslaagd, goed opgebouwd en actueel boek. Het biedt zowel strategisch inzicht als praktische handvatten en is daarmee onmisbaar voor bedrijven die internationaal opereren. Een hoofdstuk over intuïtieve besluitvorming had het boek nog completer gemaakt, maar dat doet niets af aan de grote waarde van deze publicatie.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
