Ook de overheid heeft hier stevig op ingezet met privatiseringen en verzelfstandigingen van allerlei taken en diensten. Na 30 jaar marktfocus maakt Roel Kuiper nu de balans op en pleit voor de terugkeer van het algemeen belang. Een roep die de moeite van het aanhoren waard is, aangezien Kuiper voorzitter was van de parlementaire onderzoekscommissie die de besluitvorming rondom privatisering en verzelfstandiging van overheidsdiensten onderzocht heeft. Dit boek is de persoonlijke reflectie van Kuiper op het onderwerp en de titel is zijn wens en hoop voor de toekomst. Aan deze hoop licht een stelling ten grondslag: Nederland is de afgelopen decennia enorm veranderend en niet per sé ten goede. De combinatie van privatiseringen, verzelfstandigingen en een neoliberale tijdsgeest, maakt dat een hoop mensen zich ontheemd voelen. De oorzaak hiervoor is volgens Kuiper drieledig. Allereerst is de politiek haar primaat kwijtgeraakt. Een deel van haar zeggenschap heeft de politiek weggeorganiseerd naar private partijen of instanties in Europa, waardoor ze inmiddels steeds minder in staat is het leven van burgers te sturen en veranderen. Ten tweede winnen private belangen het van publieke belangen, wat leidt tot private rijkdom maar publieke armoede. Hierdoor richten mensen zich steeds meer op hun eigen bestaan en hebben ze steeds minder vertrouwen in instanties. Ten derde en laatste is er het besef dat een wereld waarin het private belang domineert leidt tot maatschappelijk verval. Verval van normen en waarden, verval van solidariteit tussen mensen en verval van wat er na de oorlog in Nederland is opgebouwd. Deze drie oorzaken maken dat burgers ervaren dat ze niet worden betrokken bij maatschappelijke veranderingen, dat ze daardoor geen invloed meer hebben op wat er gebeurt in de maatschappij, waardoor uiteindelijk steeds minder mensen belangstelling hebben voor de publieke zaak. Dit is volgens Kuiper een zorgelijke ontwikkeling. De samenleving hoort volgens hem juist van ons allemaal te zijn, iets waarvoor iedereen zich in kan spannen, in plaats van een terrein voor particuliere deelbelangen zoals nu het geval is. De terugkeer naar een focus op het algemeen belang kan hier verandering in brengen. Na deze stelling neemt Kuiper de lezer thematisch mee door de tijd om de stelling vanuit vijf verschillende invalshoeken toe te lichten. Op deze manier komen de Nederlandse maatschappij, het gevoerde beleid, de Nederlandse politiek, een aantal voorbeelden uit het bedrijfsleven en Europa voorbij. In het laatste hoofdstuk geeft Kuiper een blik op de toekomst en suggesties om het algemeen belang weer een plek te geven. Al met al is het een overtuigend betoog. De thematische reizen door de tijd geven een compleet beeld van de problematiek en hoe deze langzaam groeide tot was zij nu is. Waar de woorden privatisering en verzelfstandiging misschien gortdroge beleidsteksten of duizelingwekkende economische analyses doen vermoeden is dit absoluut niet het geval. Het boek is prima leesbaar voor de politiek geëngageerde lezer die zich wel eens afgevraagd heeft of we als land nou beter geworden zijn van al die privatiseringen. Kuiper heeft er een duidelijke, en wat mij betreft aansprekende, visie op. De vraag waarmee ik blijf zitten is wie (of welke partij) de handschoen die Kuiper toewerpt op gaat pakken. Als we hem mogen geloven ligt er voor diegene in ieder geval een hoop vruchtbaar terrein braak.
Over Mark Hooftman
Mark Hooftman is politicoloog en adviseur. Hij heeft zich tijdens zijn studie politicologie verdiept in de filosofie, in zijn vrije tijd is hij actief in de politiek en in zijn opdrachten houdt hij zich bezig met het openbaar bestuur.
