Controlfreaks, alleswillers en andere druktemakers

'Controlfreaks, alleswillers en andere druktemakers' is door psycholoog, trainer en coach Roderik Bender geschreven en verlevendigd door beeldend kunstenaar Sasja Bork. Het boek is gebaseerd op rationele effectiviteitstraining (RET). Kort gezegd komt de RET-methodiek erop neer dat je door je gedachten over situaties actief te veranderen, je anders gaat reageren, waardoor je emotionele 'schade' bestrijdt. Bender en Bork hebben het boek letterlijk en figuurlijk luchtig gehouden. Geen moeilijke termen of theoretische verhandelingen, maar praktisch en doelgericht. De structuur en vormgeving van het boek zijn overzichtelijk, met veel witruimte, maar ook speels, wat bijdraagt aan het vrolijke leesgemak. Een ideaal zelfhulpboek voor mensen met weinig tijd. (Dat is tegenwoordig dus iedereen!) De RET hanteert het 'ABC-model'. A staat voor de situatie en C voor jouw emotionele reactie daarop. Daar tussen zit de B: jouw gedachte, overtuiging. Het gaat natuurlijk om die B: 'niet-helpende kip-zonder-kop gedachten'. Hoe je denkt, beïnvloedt hoe je je voelt. Twee mensen in precies dezelfde situatie kunnen zich totaal verschillend voelen. Puur en alleen door hoe ze tegen de situatie aankijken. Wat alle druktemakers met elkaar gemeen hebben en waardoor die 'kip-zonder-kop gedachten' ontstaan, is dat ze overdrijven en denken in 'moeten' (verplichting) in plaats van 'willen' (wens). Bender en Bork behandelen alle druktemakers: de controlfreak, alleswiller, perfectionist, liefdesverslaafde (die altijd door iedereen aardig gevonden willen worden), de eisende moralist, mensen met een lage frustratietolerantie en de rampdenkers. Iedere beschrijving van een druktemaker wordt afgesloten met een 'dossier'. Hierin worden o.a. de basisangst, het taalgebruik, veel voorkomend gedrag, leerzame omstandigheden en instinkers opgesomd. Door heel het boek heen komt steeds de essentie van hun advies gestructureerd terug: onderzoek de gedachte die aan je overdreven emotionele reactie ten grondslag ligt. Daarvoor gebruiken ze een ezelsbruggetje dat bestaat uit drie vragen: Is de gedachte mogelijk (klopt het met de feiten)? Is de gedachte logisch (past ze bij wat ik wil bereiken)? Is de gedachte handig (wat is het effect ervan op mijzelf en anderen)? Als je je gedachten wilt veranderen, is het dus belangrijk dat je niet denkt in moeten, maar in willen. Dat 'moeten' draagt juist bij aan het dwingende karakter ervan (en de onredelijke conclusie die daar uit voortvloeit). 'Ik moet dit echt perfect doen, anders heeft het geen zin.' 'Iedereen moet me aardig vinden, anders deug ik niet.' Dat overdrevene herken je ook in veel gebruikte woorden als 'altijd', 'nooit', 'zeker weten': 'het gaat ook altijd mis bij mij', 'dat lukt mij nooit' en 'die sollicitatie wordt niks, ik weet het zeker'. Die woorden geven totaal geen ruimte meer voor andere mogelijkheden. Als je je realiseert dat je dit soort gedachten hebt, kun je ze vervolgens uitdagen door de 3 vragen te stellen. Maar je kunt ook andersom te werk gaan, aldus Bender: overdrijf juist nog meer. Vanwege die ene fout zult u ontslagen worden, uw huis kwijtraken, in de goot belanden en door een vreselijke ziekte, die u door het eten uit vuilnisbakken hebt opgelopen, vroegtijdig overlijden. Ik draaf door, maar u snapt wat ik bedoel! Veranderen is natuurlijk hartstikke moeilijk. Een mooie tegelwijsheid die in het boek staat, is 'eerst accepteren, dan reageren'. Dus ga lastige situaties niet ontlopen, want dat is symptoombestrijding. Accepteer, reageer en leer, maar stop met alleen maar reageren. Onderzoek welke irrationele overtuiging aan die steeds weer terugkerende reactie ten grondslag ligt. En vervang die door een effectieve gedachte (maak je eigen tegelwijsheden). 'Controlfreaks, alleswillers en andere druktemakers – Rationele effectiviteitstraining in woord en beeld' is een verfrissend en laagdrempelig boek. Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Met dit boek kunt u zichzelf een hoop andere boeken, die een stuk minder licht verteerbaar zijn, besparen. Maar waar het in dit soort boeken om draait, is natuurlijk bloedserieus: dwingende en onlogische gedachten kunnen je ernstig belemmeren. En de moeite van het werkelijk doen en blijven oefenen, oefenen, oefenen, kan door geen enkel boek verlicht worden. Er is echter niets zo heerlijk en rustgevend als merken dat je werkelijk veranderd bent. Zulk succes smaakt naar méér. Dus hou vol!