Verscheidene auteurs, waaronder hoogleraren en professoren, hebben een bijdrage geleverd aan 'Over de kop'. Elk hoofdstuk, met uitzondering van hoofdstuk 1, stelt een vraag centraal. Het zal niet aan het ontbreken van de vraag hebben gelegen, maar het minst aansprekende hoofdstuk voor mij was het eerste hoofdstuk: te technisch, te veel jargon - bedoeld om een overzicht te geven maar met als effect dat het mij duizelde. Niet dat de auteur ingewikkeld schrijft, maar de materie is zeer complex, althans voor een leek zoals ik, en dit hoofdstuk heeft een hoge informatiedichtheid. In hoofdstuk 2 neemt de auteur u mee in de wereld van dromen. De centrale vraag van dat hoofdstuk is: 'Wat gebeurt er in ons hoofd als we dromen?' Bij dit onderwerp denken we vaak aan Sigmund Freud en zijn verouderde theorieën. Het was daarom verfrissend te vernemen dat neurochirurgen de droom zeer serieus nemen en er veel onderzoek naar gedaan wordt.
Een zeer interessant aspect vond ik het belang van de REM-slaap voor het ontwikkelen van procedurele kennis. 'Bepalen je hersenen of je hetero of homo wordt?' is de centrale vraag van hoofdstuk 3: een zeer intrigerend hoofdstuk. Professor Dick Swaab is niet alleen verantwoordelijk voor het antwoord (de hersenen bepalen voordat we geboren zijn of mensen homo of hetero worden), maar beschrijft vervolgens ook de moeilijkheden die hij ondervond om dit standpunt openbaar te maken. Het feminisme huldigde het standpunt dat de mens 'blanco' werd geboren en dat de maatschappij je in de ene of andere richting stuurde. Niet dus. Ook de homobeweging was aanvankelijk niet blij met zijn uitlatingen en ook de politiek ging zich ermee bemoeien. Het feit dat Swaabs gezin bedreigd werd, geeft aan hoeveel moeite het sommige mensen kost om een ander standpunt in te nemen. De geschiedenis kent op dit vlak saillante voorbeelden, zoals de RK-kerk die weigerde aan te nemen dat de aarde niet het middelpunt van het heelal was maar de zon, zoals Copernicus en Galileï beweerden. Wie geïnteresseerd is in de vraag of homoseksualiteit ook voorkomt in het dierenrijk, kan zijn hart ophalen. Aan de hand van verschillende voorbeelden toont Swaab uitvoerig aan dat de mens op dit punt bepaald niet uniek is. Onderweg deelt hij nog een klein tikje uit aan deskundige bioloog Frans de Waal die veel heeft gepubliceerd over dieren. Verder wordt u nog onthaald op de vraag der vragen: 'Hoe ontstaat ons bewustzijn?' en gaan de auteurs in op de vraag: 'Kunnen dieren denken?'. Een interessant boekje dat vele vragen en onduidelijkheden wegneemt over ons belangrijkste orgaan, de hersenen. De auteur kan het vanaf nu op feestjes en partijen over minder intelligente dingen hebben.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
