Probleemanalyse in organisatie- en beleidsonderzoek

'Probleemanalyse voor organisatie- en beleidsonderzoek' is een studieboek, u moet er echt voor gaan zitten. Maar het levert wel een goede methodologisch verantwoorde aanvulling op bestaande boeken over bijvoorbeeld organisatieadvies of beleidsonderzoek. Aan de hand van veel voorbeelden en modellen krijgt u handvatten aangereikt voor een goede probleemanalyse.

In zijn boek 'Probleemanalyse in organisatie- en beleidsonderzoek' geeft Piet Verschuren u methoden om de probleemstelling (onderzoeksopdracht) samen met uw opdrachtgever goed te formuleren. Om dit te realiseren zal er meer tijd aan de fase van probleemanalyse besteed moeten worden. Dit houdt in dat u niet direct start met het zoeken naar oplossingen. Maar u heeft wel meteen het 'echte' probleem te pakken en dit zal u verderop in uw onderzoek tijdvoordeel opleveren. Hoe gaat het nu in zijn werk het werkelijke probleem achterhalen? Verschuren definieert eerst de term 'probleem'. Hierbij spelen de 'feitelijke toestand' en de 'gewenste staat' van een onderwerp een belangrijke rol. Het probleem zit het hem natuurlijk in het verschil tussen deze twee aspecten. Beide punten moeten in uw probleemdefiniëring zichtbaar worden. Aan de hand van vijf verschillende modellen wordt het concept verder uitgewerkt. Hierbij moet u denken aan modellen die u helpen om het probleem af te bakenen. Iedereen die wel eens een onderzoek of adviesvraag heeft uitgevoerd, weet dat er gedurende het onderzoek steeds andere, belangrijke, onderwerpen langskomen die eigenlijk ook nog uitgezocht moeten worden. Door eerst het volledige conceptmodel (zogenaamde analysemodel) van uw onderwerp in kaart te brengen en daarin het onderwerp van onderzoek af te bakenen heeft u gedurende het onderzoek een duidelijk kader. Daarna wordt aan de hand van interventiemodellen gekeken op welke manier u het probleem het beste kunt aanpakken. In het boek staan hierbij allerlei mooie van de verschillende modellen die u hierop kunt toepassen om zo verbanden, oorzaken en gevolgen enz. van het probleem inzichtelijk te maken. Als de theoretische kennis van het in kaart brengen van een probleem bekend is, moet deze ook in de praktijk toegepast worden. Hierbij is het contact met de opdrachtgever van groot belang. Bekende vragen zijn: Wat is waarom voor wie een probleem? Dit wordt in de tekst verder uitgewerkt. Omdat problemen die opgelost moeten worden vaak complex zijn, reikt Verschuren ook een methode aan om een probleem in fasen op te delen. In elke fase pakt u een ander deel van het probleem aan. Hoe het ontwerp en het uitvoeren van het onderzoek onderbouwd kan worden, staat in deel 2 en 3 van de trilogie van onderzoeksmethodologie van Verschuren. In het boek staan een aantal voorbeelden om de methodologie toepasbaar te maken op uw eigen werksituatie. Verwijzingen naar reeds gedane onderzoeken, waarbij de methode is gebruikt, ontbreken helaas. Ze zouden het boek beter toepasbaar maken. Nu kost het soms tijd om stukken tekst te doorgronden, zeker als je weer in de waan van alledag aan het werk bent. Ik zou u toch zeker aanraden om de tijd te nemen om uw probleemstelling goed te formuleren en niet direct oplossingen te zoeken voor het eerstgenoemde probleem door uw opdrachtgever. Daarbij is het boek een extra hulp. Grote kans dat u dan niet nogmaals een (deel van het) onderzoek opnieuw hoeft te doen!