Eén van de elementen die een groep tot een groep maakt, is 'cohesie'. Een lastig begrip, waaronder veel betekenissen schuilgaan zoals: wij-gevoel, saamhorigheid, groepseenheid, solidariteit, loyaliteit, aantrekkingskracht, groepsverbondenheid en groepsklimaat. Theo Hoijtink definieert het begrip als: 'de aantrekkingskracht van een groep voor haar leden'. Maar het zijn niet alleen de verschillende betekenissen die het begrip cohesie lastig maken. De toepassing van het begrip is op zijn zachtst gezegd nogal grillig. De praktijk laat namelijk zien dat groepsleden zich bij te weinig cohesie niets van elkaar aantrekken en dat zij bij teveel cohesie geen conflicten bespreken en geen kritiek uiten.
Menig manager zal een van deze uitersten van cohesie bij tijd en wijle herkennen in zijn team. Soms is hij daar zelf debet aan, wanneer hij alles doet 'om de neuzen dezelfde richting uit te laten wijzen'. De keerzijde van cohesie is namelijk 'uniformiteit'. Groepen kunnen zeer krachtig zijn. De auteur beschrijft helder dat er maar weinig hoeft te gebeuren om cohesie te realiseren, maar dat er tegelijkertijd ook weinig voor nodig is om het teniet te doen. Kracht en zwakte liggen dus dicht bij elkaar. Wanneer groepen extremer worden in hun opvattingen en de leden steeds meer op elkaar gaan lijken, is er sprake van 'groepspolarisatie'. De meest bekende verschijningsvorm hiervan is het bekende 'groupthink'. Wat dit boek aantrekkelijk maakt, is dat niet alle bekende theorieën over een dergelijk fenomeen klakkeloos overgeschreven worden, maar dat de auteur aan de hand van zelf opgestelde vragen een goede structuur biedt. Hoijtink heeft een prettige schrijfstijl, legt duidelijk uit en houdt prima de grote lijn vast. Op deze manier krijgt de lezer een goed beeld hoe bepaalde onderwerpen zich in samenhang tot elkaar verhouden. 'De kracht van groepen' telt zes hoofdstukken waarbij veel aandacht geschonken wordt aan normen en rollen binnen groepen. De lezer die enigszins ingewijd is in de groepsdynamica, krijgt veel bekende onderzoeken en theorieën helder gepresenteerd. Maar ook voor wie deze materie relatief nieuw is, is het boek goed toegankelijk. Het is een verdienste van de auteur om zo'n brede doelgroep te bedienen.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
