Dit terwijl zij wel betrokken moeten zijn bij de patiënten of cliënten van hun ziekenhuis of verzorgingshuis. Er wordt van hen verwacht dat zij hun medewerkers kennen en ook kennis hebben van wat er in hun organisatie gebeurt. Is deze dubbelrol voor een bestuurder wel uitvoerbaar? Annemiek Stoopendaal beschrijft in 'Zorg met afstand' hoe zorgbestuurders op afstand sturen, maar toch betrokken zijn.
'Hoe sturen zorgbestuurders op afstand in grote zorgorganisaties?' Met deze kernvraag als uitgangspunt heeft organisatieantropologe Annemiek Stoopendaal inzicht gekregen in de alledaagse gang van zaken in het bestuur van hedendaagse, grote zorgorganisaties. Door middel van etnografisch onderzoek beschrijft zij het werk van drie zorgbestuurders, om er achter te komen hoe zij nu daadwerkelijk sturen op afstand. Etnografisch onderzoek is een onderzoek in de natuurlijke leefomgeving. Dit geeft een duidelijk inzicht in gedrag en het waarom daar achter, de beleving, de taal en de verschillende mentaliteiten. En deze gekozen vorm van onderzoek is meteen de kracht van 'Zorg met afstand'. Na de inleiding volgt een uitgebreide analyse van algemeen maatschappelijke ontwikkelingen, ontwikkelingen in de zorgverlening en ontwikkelingen op het gebied van bestuur en organisatie waardoor de probleemstelling is te verklaren. Stoopendaal analyseert en beschrijft door welke tendensen afstanden worden vergroot tussen zorgbestuurder en werkvloer en welk effect dit heeft op de besturingsopdracht waar de zorgbestuurder voor gesteld wordt. Stoopendaal beschrijft hoe zij tot een begrippenkader is gekomen waarmee afstand en betrokkenheid in de onderzochte zorgorganisaties te begrijpen is. Dit doet zij na uitgebreid de begrippen afstand en betrokkenheid theoretisch verkend te hebben. Deze twee begrippen duiden namelijk op een procesmatige dynamiek die relaties kenmerkt. Deze dynamiek beschrijft organisatieantropologe Stoopendaal als zijnde 'processen van distantiering'. Hoe deze processen naar voren komen in organisaties, besturingspraktijken en relaties, wordt door haar duidelijk beschreven. Stoopendaal beschrijft vier patronen uitgewerkt tot methoden om in bestuurlijke zin om te gaan met afstand en processen van distantiering. Bovendien gaat ze in op de consequenties hiervan voor de bestuurder. Deze vier patronen zijn: besturen door middel van extensies, verbindingen, ontmoetingsplaatsen en begrenzingen. Annemiek Stoopendaal geeft u duidelijk inzicht in gekozen werkwijze voor dit onderzoek. Ze beschrijft niet alleen de opzet en methode van onderzoek, maar geeft ook een beeld van de methodologische keuzes en problemen, de uitvoering en het verloop van het onderzoek. Dit geeft ook potentiële afstudeerders een schat aan informatie. Een belangrijk onderdeel is de beschrijving van drie casestudies. Hierin wordt duidelijk welke betekenis er aan het begrip afstand gegeven wordt in de verschillende lagen en locaties van de door Stoopendaal onderzochte organisaties. Namelijk een organisatie voor zorg en ondersteuning van verstandelijk gehandicapten, een groot ziekenhuis en een organisatie voor verpleging en verzorging. Ook komt uitgebreid aan bod hoe zorgbestuurders, zorgmanagers en zorgverleners de verschillende typen afstand in hun organisatie ervaren en beoordelen. Stoopendaal sluit dit onderdeel af door niet alleen een beeld te schetsen van de manier waarop de zorgbestuurders in deze drie organisaties omgaan met afstand en betrokkenheid, maar ook welke methoden en middelen zij toepassen en hoe deze in de specifieke situaties uitwerken. De uitgewerkte casestudies zijn een genot om te lezen. Stoopendaal vult haar bevindingen op de juiste momenten aan met haar observaties of van delen tekst van geïnterviewde medewerkers. Door deze aanpak gaat het onderzoek nog meer leven - met als resultaat een boeiend onderzoek. Stoopendaal heeft er tijdens haar onderzoek voor gezorgd dat zij er 'bovenop' zat en niet op een afstand. Na een uitgebreide en duidelijke analyse sluit Annemiek Stoopendaal 'Zorg met afstand' af door conclusies te trekken over de specifieke rol van de zorgbestuurder en over het besturen van zorgorganisaties. Hoewel het theorie blijft, krijgt u door de ogen van organisatieantropologe Stoopendaal een bijzondere en goed leesbare handreiking hoe u in de praktijk kunt besturen op afstand.
Over Peter Vermeulen
Peter Vermeulen MBA is ondernemer, investeerder en co-founder van mEYEholding en Azalea Vision en schrijft recensies op persoonlijke titel.
