Pleidooi voor politieke moed

Het probleem van de vergrijzing staat al enige tijd op de politieke agenda, maar tot daadwerkelijke maatregelen is het nog niet gekomen. Pogingen om de pensioengerechtigde leeftijd op te schroeven tot 67 jaar zijn gestrand en lijken, nu de werkloosheid weer oploopt, voorlopig ook kansloos. Eind januari liet een van de voormannen van FNV Bondgenoten, Henk van der Kolk, zich ontvallen dat die optie voor de vakbeweging voorlopig ook onbespreekbaar is.

Maar recessie of niet, de vergrijzing is een groot economisch en politiek probleem, laat Jurriaan Pröpper, directeur van adviesbureau Adstrat, zien in zijn onlangs verschenen pamflet Een (on)gemakkelijke keuze. In een helder betoog zet hij de gevolgen van de vergrijzing op een rijtje. Een dalende arbeidsparticipatie, een steeds groter aantal mensen dat een beroep doet op de sociale voorzieningen en als gevolg daarvan een stijgende belastingdruk en een ontmanteling van diezelfde voorzieningen. Dat zet de poort open voor een tweedeling in de maatschappij, met een bovenklasse die voorzieningen particulier gaat inkopen en een onderklasse die het met de kruimels moet doen, een beeld dat ook de vakbeweging weinig tot de verbeelding zal spreken.

Pröppers recept bestaat uit vier elementen: meer mensen aan het werk helpen, meer en harder werken, een hogere productiviteit en meer toegevoegde waarde creëren. Uit de titel van zijn boek blijkt al dat hij niet terugschrikt voor stevige ingrepen. Soms kiest hij voor maatregelen die echt pijn zullen doen, soms ook voor ideeën die ons sociaal-economische bouwwerk zullen vereenvoudigen, zoals invoering van het basisinkomen (zodat je daadwerkelijk extra kunt verdienen en weet waarvoor je werkt), de vlaktaks, de ‘orange card’ (voor buitenlandse werknemers die een directe bijdrage kunnen leveren aan onze economie) en een goed georganiseerde kinderopvang.

Het ‘Businessplan voor Nederland’, zoals de ondertitel van het boek luidt, is eigenlijk een pleidooi voor politieke moed. Om inhoudelijke redenen schuift hij het voorstel van minister Donner voor een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd terzijde, maar de moed die Donner betoont, zal hem wel bevallen. Het is immers geen voorstel waarmee een politicus zich populair zal maken.

Op details is wel het een en ander op te merken op het pamflet. In zijn stuk over het onderwijs laat hij zich kennen als een echte idealist, die pleit voor een middenschoolachtig model van gedwongen integratie. Een verkeerde keuze, dat zal het niveau alleen maar doen dalen. Ook besteedt hij weinig aandacht aan de weerstand die zijn verhaal zal oproepen, mocht zijn (on)gemakkelijke keuze ooit waarheid worden. Om van de Belastingdienst alleen ‘een andere houding’ te verlangen, is misschien wat eenvoudig gedacht. Zelf gaf hij ook al te kennen dat het waarschijnlijk bij een wensdroom zal blijven. Dat neemt niet weg dat Pröpper erin geslaagd is de problematiek heel scherp te verwoorden. Wat mij betreft mag er op het omslag best een stempel met ‘URGENT’ worden gezet.