Een gestructureerde werkdag verafschuwt hij. In zijn bestseller The Art of the Deal beschrijft Trump een typische werkdag. Elke dag gaat hij naar kantoor en ziet hij wel wat er op hem afkomt. Hij maakt geen plan. De deur staat altijd open en iedereen kan binnenlopen. Als je een besluit van Trump nodig hebt, kun je dat vaak ter plekke krijgen, ook al betekent dat dat allerlei mensen worden gepasseerd. Officieel zijn er besluitvormingsprocedures en een hiërarchie, maar in de praktijk is Trump de baas en doet hij wat hij wil. Structuur ziet hij als een belemmering voor creativiteit en impulsiviteit.
De meeste mensen zijn verbaasd over Trumps losse werkstijl. Plannen en organiseren zijn tegenwoordig helemaal hot. De boekwinkel ligt vol met boeken over hoe je je tijd beter kunt beheren en je leven kunt organiseren. Plannen zorgt ervoor dat onze tijd beter wordt besteed en we productiever zijn.
Toch heeft Trumps aanpak voordelen. Zonder planning is Trump altijd flexibel. Hij dwingt zichzelf om te reageren op actuele ontwikkelingen, zowel meevallers als tegenslagen. Zijn zintuigen staan altijd wagenwijd open om waar te nemen wat er gebeurt. Dat kwam van pas toen Trump in 2015 zich definitief in de strijd mengde om het presidentschap.
Zijn hele campagne was één grote improvisatieshow. De meeste kandidaten maken uitgebreide plannen met een strategie, begroting en kernboodschap. Dat had Trump allemaal niet.
Hij is gewoon speeches gaan geven voor potentiële kiezers. Dat deed hij op het hoogtepunt zo’n drie tot vier keer per dag. Die speeches waren de kern van zijn campagne. Ze hadden niet alleen als doel om aanhangers enthousiast te maken, maar vormden ook een proeftuin voor Trump waarin hij allerlei standpunten en oneliners uittestte. Als ze applaus kregen, werden ze toegevoegd aan zijn repertoire. Wanneer de gewenste reactie uitbleef, ging hij schaven aan de inhoud en vorm of liet hij het onderdeel uit toekomstige speeches weg. Zo formuleerde hij al doende een kernboodschap en ontwikkelde hij de facto een strategie.
De muur met Mexico was van meet af aan een ongelofelijk populair onderdeel van zijn speeches. ‘What are we going to do,’ vroeg Trump het publiek nadat hij het onderwerp had geïntroduceerd. ‘Build the wall,’ scandeerde het publiek dan terug. Meestal werd dat samenspel tussen Trump en het publiek nog een paar keer herhaald. ‘Who’s gonna pay for the wall,’ vroeg hij het publiek, dat vervolgens in koor ‘Mexico’ terug schreeuwde. Dit onderdeel kreeg steevast de meest uitzinnige reactie van het publiek.
Zijn speeches zorgden voor direct contact met de kiezers en boden hem een klankbord. Vooraf had noch Trump, noch zijn campagnestaf bedacht dat de muur met Mexico het centrale campagnepunt zou worden.
Het gebrek aan een duidelijk plan zorgde voor ongekend veel tegenstrijdige uitspraken. Op 21 maart 2016 zei hij tegen The Washington Post: ‘I see NATO as a good thing.’ Zes dagen later zei hij tegen ABC News: ‘I think NATO is obsolete.’ Het is een van de vele voorbeelden. Door het improviseren is wat hij echt meent moeilijk te onderscheiden van wat hij gewoon aan het uittesten is. Veel van wat Trump zegt, is niet meer dan een proefballonnetje.
Trump wilde al sinds de late jaren tachtig president worden. Maar hoe hij daar uiteindelijk is gekomen, had niemand kunnen voorspellen. Zijn pad naar het presidentschap is zo uniek dat als je het vooraf had bedacht, je door iedereen zou zijn weggelachen. Niemand die serieus genomen wil worden had deze strategie van tevoren durven presenteren als plan. Hij kwam tot stand door een gebrek aan planning.
Victor Vlam is Amerikakenner. Hij groeide op in Amerika en voerde in 2008 campagne voor zowel Barack Obama als John McCain. Sinds het aantreden van Trump is Victor een bekend gezicht in de media, waar hij onder andere de daden en de tweets van zakenman en politicus Trump duidt. Hij is de auteur van Denken als Donald Trump.
