Hoe vat je een boek van bijna 300 pagina’s samen in 600 woorden? Het doet me denken aan de uitspraak van Donald Tusk, die ik citeer in Fuck The System, en andere slechte ideeën voor de toekomst en waarmee je eigenlijk de essentie van mijn verhaal kunt beschrijven: ‘Waarom vragen 500 miljoen Europeanen aan 300 miljoen Amerikanen om ons te helpen vechten tegen 140 miljoen Russen? Het is tijd voor Europa om zelf onze verantwoordelijkheid te nemen.’
nieuw Europees zelfvertrouwen
In Fuck The System, en andere slechte ideeën voor de toekomst neem ik de lezer mee in een zoektocht naar nieuw Europees zelfvertrouwen. We staan midden in een wereld die in snel tempo wordt hertekend: Amerika verliest zijn richting, China bouwt aan een technologisch imperium en populistische krachten proberen overal de democratie en onze liberale verworvenheden uit te hollen. Is Europa in deze wereld slechts een hulpeloze toeschouwer, of zijn we in staat om zelf onze toekomst te bepalen? En wie zijn de krachten achter de schermen van al die bruuske veranderingen?
oude wereldorde
In het eerste deel beschrijf ik hoe de oude wereldorde voor onze ogen uit elkaar valt. Ik zoek naar verklaringen waarom Europa schijnbaar geen antwoord weet te formuleren op de uitdagingen waarvoor we staan. Maar klopt dit wel? Is Europa zo zwak als velen denken, of hebben we wel degelijk troeven die we kunnen uitspelen om een eigen positie te verwerven in de wereld van morgen? Kunnen we stoppen met klagen over onze traagheid of verdeeldheid, om te durven denken in termen van strategie, macht en toekomst? Van een marktunie naar een machtsunie? Het is duidelijk dat we geen kopie moeten worden van de VS of China, en dat we moeten focussen op een sterk Europa, met kennis, technologie, duurzaamheid en democratie als kracht, niet als last.
Loskomen van buitenlandse spelers
De kern van mijn betoog is dat we de komende jaren moeten inzetten op een nieuw innovatieparadigma om te komen tot meer autonomie en soevereiniteit. Dat begint bij technologie. We worden abrupt geconfronteerd met het strategische inzicht dat onze data, infrastructuur en productie integraal zijn toevertrouwd aan buitenlandse techspelers.
Of het nu gaat om chips, communicatie, AI of (sociale) media: Europa moet opnieuw de controle nemen. Dat moeten we doen via wat ik de copy-back-strategie noem. Ooit waren we zelfs leidend in al deze domeinen – dat is nog niet eens zo lang geleden. Wat verhindert ons om schaamteloos terug te pakken, zelfs te kopiëren, wat we nodig hebben? We herwinnen onze positie door de beste ideeën van elders te herinterpreteren, te reverse-engineeren, te verbeteren en te enten op onze eigen waarden.
En wat blijkt? De meeste mensen weten niet dat dit wel degelijk de strategie is van Europa: de digitale mediastack, onze Europese chipindustrie, Galileo als alternatief satellietnetwerk, honderden miljarden investeringen in datacenters, batterijtechnologie, urban mining en natuurlijk: AI. Het zijn allemaal bestaande, maar amper gekende initiatieven die bijdragen aan onze strategische autonomie.
Inzetten op transitie-economieën
Om opnieuw te kunnen concurreren met de VS, China en andere grootmachten, moet Europa zijn eigen economische en maatschappelijke model durven heruitvinden. Dat kan door transitiedenken. Los van wat (populistische) politieke leiders of bedrijven zouden wensen, gaan we als wereld sowieso door een reeks transities: energie, mobiliteit, wonen, voeding enzovoort. Europa moet de ambitie loslaten om te concurreren met oude industrieën zoals gas, olie of kolen. We moeten inzetten op transitie-economieën, waarbij we energie niet langer zien als een schaars product, maar als een innoveerbare technologie met een autonoom groeipotentieel.
Wat ik in mijn boek bepleit, is geen naïef idealisme. Het is een realistische oproep tot actie. We moeten de meerkosten van deze nieuwe investeringen bekijken als een return-on-security: het gaat hierbij niet enkel om financiële return, maar evengoed om stabiliteit, veiligheid en onafhankelijkheid van Europa. Goedkoop dreigt levensgevaarlijk te worden zodra afhankelijkheid van buitenlandse technologie als wapen kan worden gebruikt. Hiervoor is sterk beleid nodig en moeten we binnen Europa streven naar vlottere samenwerking en het wegwerken van grenzen en beperkingen. Het goede nieuws is dat ook op dit vlak Europa meer beweegt dan velen beseffen.
Een pleidooi tegen afbraakpopulisme
Het boek eindigt met een duidelijke boodschap: Fuck The System, en andere slechte ideeën voor de toekomst is een pleidooi tegen afbraakpopulisme. Als we blijven vasthouden aan oude structuren, markten, regels en gewoontes, verliezen we onze toekomst. Maar als we kiezen voor transitie, samenwerking, technologie en een helder plan, dan kan Europa opnieuw een wereldmacht worden - op zijn eigen manier, met zijn eigen waarden.
De wake-upcall die we sinds begin 2025 zien, creëert een Europees momentum dat Europa, haar burgers en bedrijven een unieke kans biedt. In deze turbulente tijd is dat misschien wel het meest optimistische scenario denkbaar: een Europa dat zichzelf opnieuw durft uit te vinden om een geloofwaardige speler te worden aan de tafel van de nieuwe wereldorde.
In deze preview laat Jo Caudron zien hoe hij scherpe analyses koppelt aan een concreet toekomstperspectief voor een krachtiger Europa. Wie wil begrijpen welke technologische en geopolitieke keuzes nu écht het verschil maken, vindt in Fuck The System, en andere slechte ideeën voor de toekomst een helder kompas. Nieuwsgierig naar het volledige verhaal? Bestel het boek bij Managementboek.
Over Jo Caudron
Jo Caudron is een Belgisch toekomstdenker, gespecialiseerd in innovatie, transformatie en maatschappelijke veranderingen. Hij is veelgevraagd spreker, auteur en ondernemer. Vanuit meer dan 30 jaar ervaring met innovatie en transformatie adviseert hij organisaties over het herkennen van verandering en het benutten van kansen in een snel veranderende wereld.