Harvest - Februari 2020

Don't be evil? De lijfspreuk van techbedrijf Google is een van de bekendste ter wereld - en tegelijkertijd een van de minst geloofwaardige. In haar gelijknamige boek Don't be evil beschrijft Financial Times-columniste Rana Foroohar hoe de belofte om ‘niet boosaardig' te zijn juist het tegenovergestelde heeft bereikt. Als de grootste bedrijfslobbyist in Washington heeft Googles moederbedrijf Alphabet het bijvoorbeeld voor elkaar gekregen om belasting te mogen betalen in fiscale paradijzen, in plaats van in de landen waar de winsten geboekt worden. Het gevolg is een groeiende economische ongelijkheid, niet alleen in de maatschappij, maar ook in het bedrijfsleven: volgens McKinsey is tachtig procent van het totale bedrijfsvermogen inmiddels in handen van slechts tien procent van de ondernemingen.

Google heeft het, samen met techbedrijven als Facebook, Amazon, en Apple, daarnaast ook moeilijker gemaakt om innovaties via patenten te beschermen, wat ten koste gaat van startups die de hegemonie van Big Tech zouden kunnen uitdagen. Het is volgens Foroohar geen toeval dat er op technologisch vlak de afgelopen tien jaar in essentie maar weinig is veranderd. Zo is de iPhone 11 slechts een incrementele verbetering van Apples eerste smartphone, en is het nog geen enkele tech-startup gelukt om zelfs in de buurt te komen van de Grote Vier.

Op het politieke vlak toont Big Tech zich evenmin een speler die te goeder trouw handelt. Foroohar wijst erop dat Google en Facebook nog steeds geen verantwoordelijkheid willen nemen voor valse sociale media-berichten die via hun platforms het publieke debat vergiftigen en de democratie ondermijnen. En ook op het gebied van privacy gaat het de verkeerde kant op: zo werd de medische wereld onlangs nog opgeschrikt door het bericht dat Google toegang heeft gekregen tot de gezondheidsgegevens van miljoenen Amerikanen.

Hoe kan de macht van Big Tech worden ingeperkt? Foroohar suggereert dat de Verenigde Staten een nationale commissie instellen die de technologiesector gaat reguleren als een nutsbedrijf, onder meer door het beschermen van persoonlijke data en het heffen van een digitale belasting. Gezien de bittere politieke verdeeldheid in het land en de enorme lobbymachine van Big Tech is dat scenario niet waarschijnlijk. Waarmee er eigenlijk maar één instituut in de wereld overblijft die de wil en middelen heeft om de strijd aan te gaan: de Europese Unie.

Wéér niet gelukt om de goede voornemens langer dan een maand vol te houden? Wanhoop niet: het ligt waarschijnlijk niet aan u, maar aan de benadering die u heeft gekozen. Volgens de Amerikaanse gedragswetenschapper BJ Fogg heeft het creëren van nieuwe gewoontes namelijk weinig te maken met wilskracht, en alles met de manier waarop we onze successen vieren. In zijn nieuwe boek Tiny Habits maakt de oprichter van het Behavior Design Lab aan Stanford Universiteit korte metten met het hardnekkige idee dat gedrag een kwestie is van herhaling, en dat het minstens vier weken duurt om een nieuwe routine aan te leren. In werkelijkheid kan een goede gewoonte snel, soms zelfs binnen paar dagen, worden aangewend, zolang het proces gepaard gaat met sterke positieve emoties. Gevoelens van succes stimuleren namelijk de afgifte van de neurotransmitter dopamine, een hormoon dat het beloningssysteem in het brein aanzwengelt. Door de kleine overwinningen die we boeken bij het creëren van een bepaalde gewoonte uitbundig te vieren, kunnen we nieuwe neurale netwerken in onze hersenen op zo'n manier inrichten, dat het gewenste gedrag steeds makkelijker te herhalen valt. Die beloning moet dan wel plaatsvinden in het moment zelf, of hoogstens milliseconden later, aldus Fogg, die in de loop van zijn carrière zo'n veertigduizend mensen heeft geholpen om hun gedrag in goede banen te leiden. Prikkels die zich later manifesteren, zoals de belofte van een gebakje na een dag niet roken, helpen weliswaar bij de motivatie, maar blijken niet geen invloed te hebben op de verbindingen in het brein. Daarnaast is het van belang om de emotie zo intens mogelijk te maken. Hóe zo'n kleine overwinning precies gevierd moet worden verschilt van persoon tot persoon. Om een beeld te geven suggereert Fogg een hele rits van mogelijke beloningen, van het maken van een vuist en het roepen van Yes! tot het klappen voor jezelf of het zingen van We are the champions. Dergelijke loftuitingen zijn overigens niet meer nodig zodra de gewoonte eenmaal is ingesleten. Al kan het natuurlijk nooit kwaad om jezelf op geregelde tijden te blijven complimenteren, helemaal naarmate nieuwjaarsdag 2021 in zicht komt.