Jullie hebben Het verhaal van de held een ‘boekspel’ genoemd: het is geen boek en ook geen spel. Was dat wel verstandig?
Het is nu nog te vroeg om dit te evalueren. Het is een uitgave in de vorm van een boekje met een kaartenset. Zo zijn er ook uitgevers die luisterboeken op de markt brengen; ook een combi. Of er in de toekomst meer boekspellen zullen volgen, is misschien ook meer een vraag voor de uitgever dan voor ons als auteurs.
In hoeverre is er sprake van een echt spel; het is toch gewoon een instrument voor coaching?
Dat klopt. Veel spellen uit het fonds van uitgeverij Thema zijn feitelijk trainers- of coachingsinstrumenten in de vorm van kaartensets. De achterliggende gedachte is dat kaarten beter hanteerbaar zijn in groepen en coachingssituaties. ‘Het verhaal van de held’ is nadrukkelijk geen spel in de gebruikelijke zin van het woord, maar heeft een set kaarten als ‘gereedschap’ bij het boekje. We hebben er ook even over gedacht om de afbeeldingen in het boekje op te nemen, maar dat is niet praktisch omdat je dan te veel in het boekje zit te bladeren.
Wat is de meerwaarde van de narratieve methode ten opzichte van andere coachingsmethoden?
Feitelijk heeft elke methode voor coaching in zekere zin een narratief element in zich. Mensen komen letterlijk met verhalen bij een coach. Soms met hele levensverhalen, soms met een deel daaruit. De narratieve methode gaat echter verder dan de meeste andere methoden. Ze onderzoekt de verschillende lagen in een persoonlijk verhaal, de feitelijke gebeurtenissen en de onderliggende betekenis. Het is een onderzoek naar de eigen identiteit van de verteller. Door mensen de verschillende lagen in hun verhalen te laten ontdekken, wordt het proces van betekenisgeving in gang gezet. En hier vloeit automatisch het verhaal voor de toekomst uit voort. Een heel nieuw ‘script’ of een vervolghoofdstuk. De narratieve methode stimuleert een natuurlijk, continu proces van betekenisgeving via inzicht naar handelen. Dat is naar onze mening de kracht van de narratieve methode.
De narratieve methode doet een behoorlijk beroep op de verbale vermogens van de coachee. Is deze methode voor iedereen geschikt of moet je je cliënten daarvoor uitzoeken?
De narratieve methode vraagt vooral een open en waarachtige luisterhouding van de coach. De gecoachte wordt door deze houding automatische gestimuleerd om zijn of haar zelfverhaal te vertellen. De coach is als het ware de navigator bij de totstandkoming van dit verhaal. Ook de archetype-kaarten helpen de gecoachte om de diepere lagen in het verhaal te ontdekken. Je kunt de methode dus bij iedereen gebruiken, al is een zekere mate van bekendheid met associëren wel een pré. Maar het allerbelangrijkst is het ontlokken: de coach moet in staat zijn naar boven te halen wat zich onder de oppervlakte bevindt.
Kan jullie methode zonder die kaarten?
Op de kaarten staan archetypische afbeeldingen die centrale thema’s in het verhaal van de coachee oproepen. Het zijn dus een soort ‘ontlokkers’ als gereedschapsset bij de methode die in het boekje is beschreven. Het zou dus niet logisch zijn de kaarten weg te laten, maar het is natuurlijk mogelijk dat iemand alleen maar het boekje wil lezen om de gedachtegang te kennen.
Zeg je daarmee dat het gedachtegoed van Jung best gemist kan worden?
Zeker niet. Jung was een pleitbezorger van de associatieve methode. Die methode maakt het mogelijk dat ook meer rationeel ingestelde mensen loskomen van hun vaste denkpatronen. En dat is nou precies wat ook wij met ons boekspel willen bereiken.
Zoals bijvoorbeeld ook Voice Dialogue?
Inderdaad, al werkt onze methode anders.
Moet je als coach vertrouwd zijn met de theorieën van Jung om van jullie instrument gebruik te kunnen maken?
Dat valt wel mee hoor; het is niet nodig complete verhandelingen van Jung gelezen te hebben. Met de methode mikken we wel allereerst op die coaches die de basisvaardigheden voor een goede begeleiding in huis hebben. Dat betekent dat ze kunnen luisteren en doorvragen, dat ze in staat zijn om beleving van de gecoachte te verwoorden, dat ze in staat zijn realistische suggesties te doen voor probleemoplossing en dergelijke. De methode voegt diepgang en creativiteit toe door het gebruik van archetypische illustraties en dat gaat het best als de basis in de vaardige coach aanwezig is.
Het gebruik van de kaarten doet me denken aan het Ja maar-spel® van Berthold Gunster: trek een kaart en zie maar wat je ermee kunt.
Ha, ha. Zo simpel laat ‘Het verhaal van de held’ zich niet samenvatten, maar uiteraard is het moment waarop de kaarten worden ingezet, wel opvallend. Het ‘kaarten trekken’ beoogt om op twee momenten in het hele coachingsproces het toeval een rol te geven, namelijk: het moment van ‘betekenis geven aan gebeurtenissen’ en het moment van ‘inspiratie opdoen naar de toekomst’ . Dat zijn dus twee stappen van de vier die we beschrijven. De andere stappen blijven de kaarten in de doos. Die stappen met de kaarten kunnen methodisch ook op een andere manier worden gemaakt – door iemand iets te laten tekenen, te schrijven, door erover te praten, door iemand te laten associëren, door te brainstormen. Maar zoals reeds gezegd: bij deze uitgave krijg je de kaarten met de archetypen erbij. Daarin zit natuurlijk nou net de aardigheid.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
