Voor redacteuren was het allemaal ook geen pretje, het fabriceren van een foutloze invoeginstructie mag je gerust scharen onder de noemer ‘Sisyphus arbeid’, en zij vermaakten zich dan ook met ridicule to do’s. De bekendste is ‘er is geen gevaar voor de volksgezondheid’, de meest dramatische ‘de buurvrouw een beurt geven’. De redacteur die de eerste ‘communicatie check’ formuleerde na een nacht doorzakken, verdient eeuwige roem, de redacteur die de tweede ‘tip’ vergat weg te schrappen in de proef, is op staande voet ontslagen.
Na de periode ‘lijstwillekeur’ (geen enkele verzameling lijstjes kende een logica behalve dat ze waren gebundeld in een bewaarband met daarop in gouden letters de betreffende discipline) volgde die van kwaliteitsmanagement waarin de checklist als het ware was geïnternaliseerd. De ruggengraat van kwaliteitsmanagement was toch wel de derde stap uit de beroemde cyclus van WA Deming: check! Wat je niet kunt meten hoef je ook niet te weten. Kwaliteitsmanagement was de vleesgeworden checklist, althans, zo werd het door de ongeschoolde leek gepercipieerd.
Dat kon natuurlijk niet goed gaan, geen enkele werkelijkheid laat zich afvinken via toevallige vakjes op wat velletjes geduldig papier. En ook de mens is niet geëquipeerd om zich te laten wegstrepen. De genadeslag werd gegeven door Mathieu Weggeman die met zijn ‘turfsmurfen’ de beroepsgroep der vinkers uiterst geestig in de hoek zette.
Maar ook de wegen van het lijstje zijn ondoorgrondelijk. Lijstjes mogen weer. Sterker, lijstjes zijn weer helemaal hip & trendy. En helemaal toegesneden op de moderne tijd: lijstjes zijn er niet to do maar om passief te consumeren, een hapklare brok die de nieuwsgierige schrokop op de wenken bedient en de illusie van kennis schenkt. Dat laatste wordt bereikt door het lijstje te voorzien van een volstrekt willekeurig cijfer dat een zweem van duiding en context moet oproepen.
De top-5 van boeken over zeg kwaliteitsmanagement wordt geduid door het cijfer 3000. Dat is namelijk het aantal kwaliteitsmanagers dat in de regio Noord Holland Zuid werkzaam is. En dat is dan nog iets, want bij gebrek aan feiten & cijfers kan zomaar worden besloten te vermelden dat een boek gemiddeld bestaat uit 20.000 woorden.
Schrijnend wordt duidelijk dat data en informatie op een grote hoop worden gegooid. Data wordt verward met informatie. Data is leuk voor feesten en partijen, informatie is van levensbelang. Leuk om te weten dat er een slang onder je stoel zit, maar je kunt er pas wat mee als weet wat voor soort slang daar kruipt.
Het zou me niets verbazen als straks een innovatieve uitgever Lijstjes introduceert, een glossy dat alle denkbare lijstjes ter wereld verzamelt en bundelt in overzichtelijke staatjes (‘lijstjes’). Wie zich abonneert, krijgt een gratis bewaarband waarmee de cirkel weer mooi rond is.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
