Het psychologische en sociale onderzoek naar de mens heeft de laatste jaren een biologische draai gemaakt. Meer en meer komen we erachter dat wij eigenschappen hebben die in een ver verleden zijn geselecteerd. Zij waren gunstig voor onze verre voorouders om te overleven en deze hebben zij aan ons doorgegeven. Ten goede en ten kwade.
Zo heeft de strijd naar de top van mannen alles van doen met het gevecht om het voedsel en de wijfjes. Die mannen kunnen niet anders. De graaizucht van de top is gewoon een evolutionair gunstig verschijnsel. Je laat aan je concurrerende alfa-apen zien dat je én meedoet én het beter doet. Presteer je slechter, dan ben je extra gemotiveerd te winnen: met resources en wijfjes als beloning. Heel veel top leaders lustten er wel pap van!
Hetzelfde geldt voor ons kwebbelgedrag de kopieermachine. Ook dit is evolutionair gunstig. Met babbelen tonen mensen elkaar vertrouwen en wederzijdsheid. Het is het equivalent van het wederzijdse vlooien van apen. Hiermee houden zij de sociale verbanden in stand. Uw medewerkers een uurtje laten kletsen bij de koffiemachine doet meer voor uw afdeling dan welke dure teambuildingsbijeenkomst ook.
Waarom zijn we zo geweldig in het aflezen van emoties aan de gezichten? Omdat deze ‘competentie’ ons instaat stelt anderen te begrijpen en te doorvorsen. Veinst de ander of meent hij het echt? Kun je van de ander op aan of is zij een rat?
Zo zijn er allerlei voorbeelden te vinden van gedragingen en eigenschappen die we met de evolutietheorie veel beter begrijpen dan vroeger. Het boek Help mijn baas is een aap van managementtrainer/bioloog Patrick van Veen is een goede en vermakelijke introductie.
En… we mogen het er ook weer over hebben. Want de biologie was jarenlang taboe met dank aan feministen, sociaalconstructivisten en socialisten. Je was een halve nazi als je maar durfde te stotteren dat mannen en vrouwen ook biologisch anders waren. Alles was cultuur, mentaal of sociaal. Twintig jaar heeft de hardware niet bestaan: de kleine Middeleeuwen van ons denken.
Betekent die natuurlijkheid van de mens dat we alles dan maar zijn gang moeten laten gaan: agressie accepteren, graaizucht tolereren, de schaarste aan vrouwen aan de top laten voor wat het is om maar wat te noemen? Natuurlijk niet. De evolutietheorie verklaart waarom we doen wat we doen. Zij geeft geen aanwijzingen voor goed en kwaad. Tussen wat is en wat behoort, is nog steeds een onoverbrugbare kloof. We moeten vooral agressie beteugelen, graaizucht indammen en mannen stimuleren de top te verlaten. Omdat over wat we behoren te doen de evolutietheorie niets maar dan ook niets te zeggen heeft.
Darwin is hot en niet omdat hij zijn tweede eeuwfeest viert maar omdat hij zo’n robuuste en grandioze theorie heeft gegeven. De wereldwijde herdenkingen zijn meer dan terecht.
Over Joep Schrijvers
Joep Schrijvers doet onderzoek naar westerse advies- en lesboeken voor vorsten, bestuurders en managers van Homerus tot Covey. Hij is schrijver van succesvolle, kritische boeken en artikelen over management, mens en maatschappij.
