Nee, het aardappelbrood, om de kosten te drukken gemaakt van roggemeel met daardoorheen een aanzienlijk deel gemalen aardappelen, voldeed niet altijd aan de voorschriften…
Deze en andere schrijnende details blijven je bij als je De kinderkolonie leest, over het kindergesticht in het Drentse Veenhuizen in de eerste helft van de 19de eeuw. Wil Schackmann, die eerder al boeken publiceerde over Ommerschans en Frederiksoord, bestudeerde de archieven die bewaard zijn gebleven van Veenhuizen. Drie armengestichten werden daar gebouwd in de jaren 1820. Eentje was speciaal gereserveerd voor kinderen: de kinderkolonie. Wezen, vondelingen en zogenaamde verlaten kinderen uit het hele land zouden hier fatsoenlijk opgevoed gaan worden tot eerzame burgers, door vlijt, onderwijs en een arbeidzame jeugd. En met aardappelbrood.
Haarscherp, maar ook met humor beschrijft Schackmann de omstandigheden in het kindergesticht. Je ruikt de stank van de poepdozen en je voelt jezelf liggen in de hangmatten, de slaapplaatsen die om ruimte te besparen ’s ochtends tegen het plafond werden getrokken… Je voelt de eenzaamheid van de kinderen, maar ook de onmacht van de zaalopzieners.
Het leek allemaal zo mooi… en toch werkte het niet. Ziektes, mislukte oogsten en vooral een totaal financieel mismanagement deden hun werk. In 1859 viel het doek. De (kinder)gestichten in Veenhuizen werden overgenomen door het Rijk en later tot strafinrichting omgebouwd.
De samenleving bleek ook toen al niet zo maakbaar…
Over Marjan Maandag
Marjan Maandag is redacteur bij Managementboek.
