In het boek Psychologische verschijnselen in coaching rijk ik handvatten aan om met diverse psychologische verschijnselen om te gaan die zich voor kunnen doen in een coachingsgesprek, of in ieder ander begeleidingsgesprek. In ons dagelijks leven en onze omgang met anderen spelen voortdurend allerlei psychologische processen. Een voorbeeld hiervan is een eerste ontmoeting die u met iemand hebt. Wat is uw eerste indruk? Welke eigenschappen dicht u deze voor u nieuwe persoon toe? Op basis waarvan besluit u of het een prettig persoon is of juist niet? Dergelijke processen spelen ook in coaching een rol. Juist daar waar mensen met elkaar in gesprek zijn om iets, vaak gedrag, te veranderen, wordt ook pijn en ongemak ervaren. Door de gecoachte, maar soms ook door de coach. Om een open en constructief gesprek te kunnen voeren is het belangrijk om je bewust te zijn van diverse psychologische verschijnselen die kunnen optreden en dat zeker ook zullen doen. En alleen bewustzijn is natuurlijk niet genoeg. Daarom ga ik in het boek ook in op hoe je met dergelijke processen in de praktijk om kunt gaan.
Laat ik een voorbeeld noemen: attributie is het toeschrijven van bepaalde eigenschappen aan een persoon op basis van gedrag. Dit doen we spontaan, zonder erbij na te denken. U rijdt op de snelweg en voor u trapt iemand hard op de rem. U kunt nog net op tijd uitwijken. U concludeert dat het een slechte chauffeur is. Misschien bent u, vanuit uw veilige auto, ook nog wel bereid om dit met enkele vriendelijke woorden te onderstrepen. Geen probleem zover. Maar wanneer u iemand begeleidt, is het van belang dat u zich bewust bent van uw attributies ten aanzien van die persoon. Immers, deze spontane, zelfstandige toeschrijvingen van eigenschappen kosten wel degelijk moeite om weer bijgestuurd te worden. Dát gaat namelijk niet vanzelf. Komt iemand dus in eerste instantie ruw en onbenullig over doordat hij negatief aankijkt tegen een begeleidingstraject dat hem door zijn baas is opgelegd, dan hebt u mogelijk al snel een conclusie getrokken. Echter, om weer in contact te komen met de persoon achter dit onvriendelijke gedrag en weer effectief te kunnen zijn in uw coaching, daar moet u aan werken.
Zo zijn er allerlei verschijnselen waarvan we ons niet altijd bewust zijn. Maar waarvan we ons als coach wel bewust moeten zijn. En waar we op een professionele wijze mee om moeten kunnen gaan. Een belangrijk begin in allerlei processen is het bespreekbaar maken van wat je als coach hoort, ziet of voelt. Al je zintuigen leveren informatie op over de gecoachte of over het proces. Wanneer je als coach tijdens je gesprekken in staat bent al deze informatie in je op te nemen en te analyseren, kun je hier vervolgens mee aan het werk. Wat is belangrijk om terug te geven? Wat voelt ook niet goed om open te breken? Sommige situaties vragen om een doortastende maar zorgvuldige aanpak richting bewustwording bij degene die je begeleidt. Maar er zijn ook zaken die beter onbesproken blijven, omdat ze te pijnlijk zijn voor de gecoachte of omdat jou expertise niet ver genoeg reikt. Een goede inschatting hierin is van essentieel belang voor een coach.
Psychologische verschijnselen in coaching helpt u inzicht te krijgen in en om te gaan met deze processen. Ik wens u heel veel leesplezier toe.
Roel Huntink is docent, coach en trainer op een middelbare school. Daarnaast werkt hij onder de bedrijfsnaam Onder-Wijzer als coach en trainer in het basis- en voortgezet onderwijs. Hij is de auteur van twee boeken over het onderwijs, en van Psychologische verschijnselen in coaching.
